Timor-Leste Komemora Loron Internasionál ba Apoiu Vítima Tortura

251

Dili, loron 26 Juñu 2021, Centro Nacional Chega!I.P organiza semináriu ida hodi Komemora Loron Internasionál ba Apoiu Vítima Tortura. Tema jerál ba semináriu ne’e mak “Hapara Tortura no Dignifika Vítima Tortura husi Violasaun Direitus Umanus ”. Semináriu ne’e hala’o iha Salaun Konferénsia Centro Chega! Antigo Comarca Balide Dili no abertura husi Ministru Justisa Dr. Manuel Cárceres da Costa.

Intensaun husi realiza Semináriu ida ne’e mak: Promove loron Internasionál ba Apoiu Vítima Tortura ba públiku, hodi refleta no fó onra ba vitima tortura no aktu kruél sira iha Timor-Leste no mundu tomak, no  Fahe informasaun kona-ba memória pasadu nian liga ho asuntu tortura ne’ebé rekorda iha relatóriu no rekomendasaun Chega! no Per Memoriam Ad Spem. Alende ne’e fahe informasaun sobre Papel PNTL no sosiedade sivíl hodi promove no proteje Direitus umanus tuir ida-ida nia área, inklui rona no hatene esperiénsia husi vítima tortura pasadu nian hodi asegura, atu la repete tan iha prezente no futuru. 

Ministru Justisa Dr. Manuel Cárceres da Costa iha abertura semináriu hateten, Timor-Leste iha istória pasadu ne’ebé nakonu ho istoria torturasaun hahú husi tempu koloniál Portugés nian to’o iha tempu invazaun Indonézia.

“Tortura ne’e krime tanba aktu violensia, ne’ebé limita ema nia liberdade no nia hakarak impoin violénsia no impoin violensia ne’e halo ita nia moris ladun hakmatek. Tortura ne’e hanesan sofrementu ba ema seluk ho dala oin-oin. Tanba elementu prinsipál tortura nian mak, ema ida ho nia hakarak rasik hodi haterus ema seluk para tuir nia hakarak”, dehan Dr. Cárceres.

Iha tempu hanesan, Diretór Ezekutivu Centro Nacional Chega!I.P, Sr. Hugo Maria Fernandes konsidera, semináriu ba komemorasaun loron internasional tortura ne’e importante tebes tanba liga ho istória konflitu Timor nian hahú husi 1975 to’o mai iha 1999.

Nia dehan, koflitu hanesan aktu kruél ida ho maneira detensaun no torturasaun ne’ebé sai tiha imajen ladi’ak ba Timoroan sira, tanba limita ema atu espresa nia liberdade auto determinasaun.

Aktu kruél sira ne’e hotu fó efeitu la’os de’it ba ema nia isin husik hela fitar ida, maibé fitar iha ema nia pensamentu. Aktu kruél sira ne’e afeita ema barak nia lalaok ho nia hahalok, karik to’o agora sei akontese.

Haree ba dimensaun impaktu boot ida ne’e Centro Chega! hakarak konvida ita hotu atu halo fali refleksaun loron ida ne’e karik ba ita atu aprende tanbasá mak aktu kruél sira ne’e akontese, maibé importante liu mak oinsá prevene iha Timor, nune’e labele repete tan.

Diretór Centro Chega! hatutan, Ita iha instituisaun sira ne’ebé mak harii ho lei ho orden maibé ita mos tenke rekoñese katak instituisaun estadu sira ne’e hotu seidauk iha esperiénsia, seidauk iha padraun balun ne’ebé mak sira tenke uza halo atuasaun.

Oradór prinsipál sira iha Seminariu ida ne’e mak:

  1. Hugo Maria Fernandes, Diretór Ezekutivu Centro Chega! aprezenta kona-ba: “Aprende hosi Tortura no Hahalok Kruél seluk iha Pasadu, no Reforma Institusional!”,
  2. Olga Quintas Amaral – Vítima Tortura no Membru ASSEPOL hato’o kona-ba: “Esperiénsia Tortura ne’ebé akontese iha pasadu ba pesoal no maluk sira seluk”,
  3. Inspetór Virgilio D. Correia – Chefe Gabinete Komandante Jerál PNTL hato’o kona-ba: “Papel PNTL iha ambitu implementsaun Lei no Orden hodi asegura promosaun no protesaun Direitus Umanus”,
  4. Jose Luis Oliveira, Diretór Ezekutivu AJAR aprezenta kona-ba: “Papél sosiedade sivíl hodi promove no proteje direitus umanus”,
  5. Virgílio da Silva Guterres (LAMUKAN) – Sekretáriu Jerál ASSEPOL: Intervensaun ba Panel kona-ba tortura ne’ebé hetan iha pasadu husi Membru ASSEPPOL,
  6. Sisto dos Santos – Diretór Ezekutivu HAK – Rezultadu Monitorizasaun ba Aktu Tortura ne’ebé Akontese iha Timor-Leste.

Seminariu ne’e hetan partispa husi ASSEPOL, Ryala Timor-Leste, APFTL, Estudante Eskola Direitus Umnaus-AJAR inklui  sobvivente sira ho total partisipante hamutuk 100 resin no halo tranzmisaun direta ka live streaming husi Televizaun Edukasaun (TVE).




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X