Vise Ministru Asuntu Parlamentár no Prezidente Konsellu Administrasaun Centro Chega!I.P Entrega Uma Memória ba Esperansa ba Sobrevivente Vuneravel liu iha Postu Atsabe no Cailaco

50

Ermera, (7 Marsu 2025) – Vise Ministru ba Asuntu Parlamentar (VMAP) Adérito Hugo da Costa ho Prezidente Konsellu Administrasaun Centro Nacional Chega!I.P Manuel M. Pereira, hamutuk ho parseiru Asosiasaun Vitima Konflitu Politiku 1974-1999 (AVKP) ofisialmente entrega Uma Memória ba Esperansa (UMbE) ba sobrevivente Amelia Maia de Jesus, iha Aldeia Airae, Suku Atara, Postu Administrativu Atsabe, Munisipiu Ermera no Sovrevivente Natalia dos Santos, iha Suku Meligo, Postu Administrativu Cailaco, Munisípiu Bobonaro, tanba nu’udar vitima ba funu ne’ebé kontinua moris ho kondisaun vulneravel liu. Iha oportunidade hanesan, halo mos inagurasaun monumentu memorial masakre 16 Maiu 1999, iha Suku Atara, Postu Administrativu Atsabe objetivu atu dignifika no valoriza sira tanba defende ukun rasik-an.

 

 

Uma Memória ba Esperansa ba sobrevivente Amelia Maia de Jesus no Natalia dos Santos harii ho medida 9×7 metru kuadradu, kompostu husi, Kuartu 3, sala 1, haris fatin 1, varanda 1 no mos dapur, kompleta ho instalasaun eletrisidade, plafon no keramik, exeptu dapur ho totál kustu entre USD $ 14,000 to’o USD $ 20,000.00, ne’ebé inklui ona ho kustu selu badae nia kolen.

 

Uma ne’e entrega liu husi serimonia ko’a fita, entrega save odamatan ba benefisiariu (sobrevivente) no asina akta entrega uma no mos entrega ekipamentu konstrusaun ba badaen sira.

 

Iha Atsabe, Serimonia ne’e entre Uma Memoria ba Esperanca ne’e partisipa husi representante Presidente Autoridade Munisipiu Ermera, Administradór Postu Administrativu Atsabe, Xefi Suku Atara no Xefi Aldeia sira, Komandante PNTL Eskuadra Postu Atsabe, Representante Veteranu, representante Diretór PNDS Munisipiu no Komunidade Suku Atara.

 

Iha biban ne’e,  Xefi Suku Atara Anselmo Pereira hato’o agradesemenentu ba Centro Nacional Chega!I.P tanba apoiu ona Uma Memória ba Esperansa ba Sobrevivente Amelia no nia merese duni hetan uma ne’e tanba hanesan sobrevivente ida ne’ebé oras ne’e moris iha kondisaun vulneravel liu.

 

“Agradese ba Governu Timor-Leste liu husi Centro Chega! I.P tanba apoiu ona hau nia komunidade ne’ebé mak merese duni sai benefisiáriu ba Uma Memória ba Esperansa/UMBE ida ne’e. Ho naran Lideransa Suku Atara hotu, ami rekomenda ba Centro Chega! I.P atu kontinua apoiu vítima sira seluk. Oferese bolsa Estudu ba vítima sira nia Oan nune’e bele kontinua sira nia estudu iha Ensinu Superior, ho ida ne’ebé mak foin vítima sira bele sobrevive”, Xefe Suku agradese.

 

Iha tempu hanesan, representante Prezidente Autoridade Munisipiu Ermera, José da Costa Gomes hato’o mos agradesimentu ba governu liu husi Centro Chega! I.P, tanba halo ona uma ida ba sobrevivente Amelia. Ida ne’e hatudu katak governu kontinua dignifika no valoriza sobrevivente sira ne’ebé sai vitima ba funu tanba defende ukun rasik-an.

 

Enkuantu, Koordenadór Sekretariadu Nasional Asosiasaun Vítima 1974-1999 (AVKP), Domingos Pinto de A. Moniz “Atai” esplika, Asosiasaun Vitima nu’udar parseiru Centro Chega!I.P nian ne’ebé sai hanesan implementadór atividade konstrusaun Uma Memória ba Esperansa. Uma ne’ebé halo ba sobrevivente Amelia tanba nu’udar sobrevivente ida husi konflitu pasadu.

 

Prezidente Konsellu Administrasaun Centro Chega! I.P Manuel M. Pereira hateten, Centro Chega! I.P nu’udar Instituisaun Públiku Governu nian iha obrigasaun atu tau matan ba sobrevivente sira tanba hatur ona iha Rekomendasaun Chega! ne’ebé hateten “Governu tau matan ba vítima sira husi konflitu pasadu nian”.

 

Sobrevivente Amelia hetan uma ida ne’e liu husi prosesu naruk tanba hahú husi prosesu rejistu iha Sistema Informasaun Sobrevivente Vulneravel/SISVU Centro Chega! I.P no halo verifikasaun iha terreñu hodi haree sobrevivente sira nia kondisaun moris. Prosesu sira ne’e, Centro Chga! laservisu mesak, sempre iha kolaborasaun ho autoridade lokal sira hodi haree fatin. Prosesu sira ne’e lori tempu, maibe tenke la’o hanesan ne’e, nune’e Centro Chega I.P labele foti dadus sala no mos hodi garantia katak, prosesu sira tenke la’o tuir prosedimentu.

 

Vise Ministro Asuntu Parlamentar (VMAP), Aderito Hugo da Costa apresia servisu Centro Chega!I.P tanba halo ona Uma Memória ba Esperansa ba sobrevivente sira no mos harii ona monumentu masakre no violasaun direitus umanus sira iha Timor-Leste. Ida ne’e hatudu katak governu liu husi Centro Chega!I.P kontinua fo atensaun ba vítima konflitu pasadu, ba sira ne’ebé mak sei moris ho traumátiku estadu iha responsabilidade hodi tau matan tanba Konstituisaun mak hateten.

 

Vise Ministru afirma, tinan ida ne’e Timor-Leste sei selebra tinan 23 restaurasaun independénsia no mos tinan 50 Proklamasaun Unilateral RDTL nian. Governu iha ona biban através Instituisaun Públiku hanesan Centro Chega! I.P hodi kontinua fo atensaun ba vítima konflitu pasadu, ba sira ne’ebé mak sei moris ho traumátiku, sira ne’e estadu iha responsabilidade hodi tau matan tanba Konstituisaun mak hateten.

 

“Agora iha ona Instituisaun Públiku ida mak espesiál hodi kontinua harii obra sira memórial iha fatin masakre no mos fatin istóriku sira nu’udar meius dignifikasaun no rekoñesementu ba vitima sira. Ami hanesan Ministériu ida ne’ebé mak Centro Chega! I.P tutela ba, konta mos Asosiasaun Vitima 1974-1999 atu kontinua halo levantamentu, nune’e ita bele buka solusaun hodi apoia ita nia vítima sira,” Vise apresia servisu.

 

Entertantu, atribuisaun Uma Memoria ba Esperansa nu’udar programa prinsipal husi Centro Chega! I.P, husi implementasaun rekomendasaun Chega! no CVA, ne’ebé ejizi Estadu Timor-Leste atu apoiu reparasaun ba vitima sira ne’ebé sira nia direitu báziku violadu durante períodu konflitu 1974-1999. Atribuisaun Uma Memória ba Esperansa hahú hala’o iha tinan 2021, too iha tinan 2024 Centro Chega! I.P, apoiu ona Uma Unidade rua nulu (20) ba vítima nain 20.

 

Iha tinan 2024, Centro Chega! I.P kontinua atribui Uma Memória ba Esperansa ba Vitima nain rua (2), husi Suku Atara, Postu administrativu Atsabe, Munisipiu Ermera no ba Vitima nain ida (1) iha Suku Meligo, Postu Administrativu Cailaco, Munisipiu Bobonaro.

 

Media Chega!.




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

X