Lian husi Autóridade Munisipiu Manufahi Kona-ba CNC Entrega UMbE ba Sobrevivente

755

Manufahi – (19 Janeiru 2024), Centro Nacional Chega!I.P hamutuk ho Asosiasaun Vitima Konflitu Politiku 1974-1999 akompaña husi Autóridade Munisipiu Manufahi kompostu, Sekretáriu Autóridade Munisipiu Manufahi, Administradór Postu Same, Konsellu Kombatente Libertasaun Nasional Munisipiu Manufahi, Komandante PNTL Munisipiu Manufahi no Xefe Suku Rotuto entrega UMbE ba sobrevivente vulneravel, Ilda de Oliveira (matebian), reprezenta husi oan Mane Domingos da Silva Oliveira, iha Suku Rotuto, Postu Administrativu Same, Munisipiu Manufahi.

UMbE ne’ebé Centro Nacional Chega!I.P entrega ba sobrevivente Ilda, liu husi oan Mane Domingos, hetan apresiasaun pozitiva husi Autoridade sira iha Munisipiu Manufahi tanba UMbE ne’e kualidade di’ak, bele dignifika sobrevivente no sai mahon ida ba sira.

Sekretáriu Autóridade Munisipiu Manufahi ba Asúntu Administrasaun Komunitária, Aleixo de Deus

“Uma Memória Esperansa ne’ebé ohin entrega ba sobrevivente, hau sente orgullu tebes tanba Uma Memória ba Esperansa sai modelu ida ba Uma sira seluk. Nu’udar Autoridade Munisipiu Manufahi husu labele remata de’it iha ne’e, maibé kontinua nafatin tanba sobrevivente barak presiza apoiu. Hau sei ko’alia ho PAMM (Prezidente Autoridade Munisipiu Manufahi) para haree modelu ida ne’e”.

Presidente Konsellu Kombatente Libertasaun Nasionál Munisípiu Manufahi (PKKLN-MM), Tobias Amaral Magno “Maksakur”

“Uma Memória Esperansa fó ba vitima, parte konsellu sente orgullu no kontente tanba Centro Nacional Chega!I.P halo Uma ida ne’ebé mak di’ak tebes. Hau hanesan prezidente CCLN Munisipiu Manufahi sente kontente tanba ne’e atu dignifika vitima sira. Ami agradese wain ba Centro Nacional Chega!I.P ho nia tulun bele harii Uma ne’ebé mak di’ak tebes ba sobrevivente ne’e. Hau hanoin programa ida ne’e labele para deit iha ne’e, maibé bele halo ba vitima sira seluk para sira sente sira nia-an ne’e estadu dignifika sira”.

Xefe Suku Rotuto, Jose dos Santos

“Hau fó apresiasaun unika ba Centro Chega! ba programa Uma Memória ba Esperansa ne’ebé mak entrega ba Sobrevivente Ilda de Oliveira. Programa ne’e di’ak no importante tebes, merese duni governu tenke tau matan Sobrevivente sira.

Durante mandatu dalarua, CNC fóin primeira vez estabelese Uma Memória ba Esperansa ba sobrevivente iha Suku Rotuto, Postu Administrativu Same, Munisipiu Manufahi tanba ne’e hakarak hato’o agradesimentu no obrigado wain ba CNC, Asosiasaun Vitima koopera di’ak ho Konsellu Suku no Komunidade sira. Hau nia esperansa ba oin mak, programa ida ne’e tenke kontinua tanba vitima barak mak seidauk hetan Uma”.

Domingos da Silva Oliveira Sobrevivente Ilda de Oliveira nia oan mane

“Agradese ba CNC konstrui ona Uma Memória ba Esperansa ba sobrevivente ne’e. Hau hanesan sobrevivente nia oan, hau laiha buat ida fó ba ita boot sira maibé fó agradesimentu ba CNC no Asosiasaun Vitima. Hau sujere ba futuru programa ida ne’e tenke kontinua nafatin tanba programa ne’e di’ak”.

Iha oportunidade hanesan, Koodenador Exekutivu Sekretariadu Nasional ba Asosiasaun Vitima Konflitu Politiku 1974-1999, Domingos Pinto de Araújo Moniz.

“Uma Memória Esperansa ne’ebé sobrevivente vulneravel Ilda de Oliveira hetan hanesan valorizasaun estadu nian liu husi Centro Nacional Chega!I.P. Apoiu ne’ebé mak Centro Chega! fó bazeia ba rekomendasaun Chega!. Oinsa hasai vitima sira husi kiak no mukit liu husi meius oin-oin balun liu husi Uma, apoiu pontual, bolsu estudu ho neineik maibé beibeik sei rezolve”.  

Alende ne’e, Diretór Divizaun Solidariedade ba Sobrevivente (DSS), Nelson M. Seixas

Objetivu prinsipal Centro Chega! entrega Uma Memória ba Espransa (UMbE) ba Sobrevivente Ilda de Oliveira, atu valoriza no dignifika nia kontribuisaun luta ba ukun rasik-an. No mos nu’udar asaun implementasaun rekomendasaun Chega! kona-ba “Reparasaun ba Vitima”.

Istoria Sobrevivente Ilda de Oliveira

Ilda de Oliveira hanesan sobrevivente ida tanba iha tinan 1982 militar Indonézia TNI (Tentara Nasional Indonesia) muda obrigatoriu ba Betano durante tinan 7 tanba funu. Durante tinan 7 iha Betano Sobrevivente hetan violasaun oin-oin husi Militar Indonézia. Alende halo torturasaun, Sobrevivente Ilda mos lakon (mate) nia oan mane ida ne’ebé sira hadomi iha Betano tanba kauza husi hamlaha. Nune’e, iha tinan 1989 sobrevivente Ilda ho familia obrigadu fila ba moris fatin Rotuto no hela ho familia sira to’o Timor ukun-an.

Durante ne’e, Sobrevivente Ilda hela iha Rotuto, hela ho familia iha Uma lisan Manetelu Rotuto nian ho kondisaun Uma ne’ebé ladignu. Iha tinan 2018 sobrevivente Ilda mos afeita moras mental tanba kauza husi funu, durante ne’e nia halo ona tratamentu saúde iha Sentru Saúde Mental Laklubar. Ho kondisaun ne’e, vitima rasik hela iha Uma la ho kondisaun di’ak. Centro Nacional Chega!I.P identifika sobrevivente ne’e merese hetan Uma Memória ba Esperansa (UmbE) tanba hela iha kondisaun Uma ne’ebé ladignu.

Nune’e, Centro Nacional Chega!I.P hamutuk ho Asosiasaun Vitima nu’udar implementadór programa halo uma Sovrevivente Ilda de Oliveira, uma ho medida 9×7, kompostu husi, Kuartu 3, sala 1, haris fatin 1, varanda 1 no mos dapur, kompleta ho instalasaun eletrisidade, plafón no keramik, exeptu dapur ho totál kustu $ 14.800 inklui ona selu badae.

Antes ne’e, iha tinan 2021 Centro Nacional Chega!I.P entrega ona UmbE ba sobrevivente vulneravel liu iha Timor-Leste hamutuk 10 kompostu feto 2 no mane 8. Iha tinan 2022 hamutuk 5 kompostu feto 3 no mane 2. Iha tinan 2023 hamutuk 3 kompostu feto 2 no mane 1. Total UMbE ne’ebé entrega hahú husi tinan 2021 to’o 2023 hamutuk 18 kompostu feto 7 no mane 11.

Centro Nacional Chega!I.P nu’udar institutu públiku ida ne’ebé estabelese ho dekretu Lei no. 48/2016. Centro Chega!I.P nia vizaun mak: “Sosiedade ida ne’ebé inkluzivu, la repete istória passadu nian, moris iha dame, no respeitu ba direitus umanu”. Ho nia misaun mak: “Harii sentru Pós-konflitu ne’ebé prezerva memória pasadu nian hodi promove direitus no valór umanu, harii parseria nasionál no internasionál hodi reforsa rede servisu sira ba implementasaun rekomendasaun sira husi Relatóriu Finál Comissão de Acolhimento, Verdade e Reconciliação (CAVR)-Chega! no Comissão da Verdade e Amizade (CVA) – Per Memóriam Ad Spem, sira ne’ebé relevante”.

(Media-CNC)




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X