Autoridade Postu Fatumea Prontu Servisu Hamutuk ho Chega!

91

Fatumea – Autoridade sira iha Postu Administrativu Fatumea, Munisipiu Covalima deklara, sira prontu apoiu servisu Centro Nacional Chega!I.P atu disemina informasaun kona-ba papél Centro Chega! ba implementasaun rekomendasaun relatóriu Chega! no CVA ba komunidade sira.

Administradór Postu Administrativu Fatumea, Geraldo Orlean liuhusi nia reprezentante, Apolonio Amaral hato’o kestaun ne’e iha enseramentu atividade disemina informasaun kona-ba papél Centro Chega! ba komunidade sira.

Nia haktuir, Postu Administrativu Fatumea kompostu husi suku tolu mak hanesan suku Belulik Leten ho aldeia 4, suku Fatumea ho aldeia 4 no suku Nanu ho aldeia 4 ho totál aldeia 12 no total populasaun hamutuk na’in 4.357.

Nia argumenta, durante ukun-an Centro Chega! seidauk halo atividade diseminasaun informasaun kona-ba papél Chega! no istória pasadu luta povu Timor-Leste nian ba komunidade sira iha postu ida ne’e ne’ebé fronteira ho Indonézia.

Komunidade sira presiza hatene istória pasadu kona-ba prosesu luta ba ukun rasik-an tanba komunidade sira uluk fó mós sira nia kontribuisaun ba luta ukun rasik-an. Sira nia kontribuisaun hahú husi tinan 1975-1999 no komunidade ida ne’e mós uluk sofre ba funu, balun hetan torturasaun hanesan baku, tebe, tuku no oho husi militar Indonézia hamutuk ho milisia pro-integrasaun sira.

Sira ne’ebé mate, balun hakoi iha liña fronteira entre Timor-Leste no Indonézia maibé, balun sei moris. Sira ne’ebé moris agora hetan problema defisiensia fiziku no mental no sira nia sasan hetan estragus. Ohin loron sira moris ho kondisaun vulneravel liu, seidauk hetan atensaun husi Governu.

Tanba ne’e ho prezensa Centro Chega! iha Postu Administrativu Fatumea importante tanba bele fahe informasaun kona-ba papél Centro Chega! ba implementasaun rekomendasaun relatóriu Chega! no CVA ba komunidade sira atu bele hatene oinsa ba oin bele servisu hamutuk hodi taumatan ba sira.

“Tanba ne’e husu ba ita boot sira ne’ebé partisipa iha atividade ida ne’e tenke ho maximu. Karik iha tempu pasadu mak ita boot sira partisipa,” dehan Apolonio ba Media Chega! iha atividade diseminasaun iha Postu Fatumea, Sexta-feira (09/09/2022).

Apolonio argumenta, hanesan reprezentante Administradór no nu’udar mós jerasaun foun sente katak, saida mak akontese iha tempu pasadu ne’e liu ona. Iha tempu agora ita hotu hamutuk kria paz no estabilidade hodi kontribui ba dezenvolvimentu.

“Ida ne’e mak Centro Chega! esplika ba ita hotu, ba koperasaun entrega administrasaun postu Fatumea ho Centro Chega! sei kontinua nafatin tanba komunidade barak mak seidauk hetan informasaun kona-ba servisu Centro Chega! no istória Timor-Leste nian. Ita hamutuk atu labele akontese-tán. Ida ne’e mak objetivu Chega! mai to’o iha Postu Fatumea,” nia tenik.

Sobrevivente Constantino Belo “Laboi” reforsa, iha tinan 1999 ami Fatumea, ami iha ne’e mós mate barak balun lakon inan, aman tanba hetan oho no hakoi iha liña fronteira, balun hetan torturasaun husi milisia sira, no balun lakon to’o agora buka lahetan tanba defende ukun rasik-an.

“Hau hanesan professor no mós sobrevivente ida, hau sofre ba 30 Agustu 1999, hau hetan torturasaun, baku no tebes. Maske ema halo torturasaun hanesan ne’e, ami fiar katak timor aban bainrua sei hetan ukun rasik-an,” nia optimista.

Ita hetan tiha ukun-an, ami seidauk hatene informasaun kona-ba oinsa justisa ba sira ne’ebé mak uluk oho ema iha fatin ida ne’e. Ho prenzensa Chega!, fahe tiha informasaun ba ami mak ami foin hatene katak justisa ba sira sei iha. Ami rekomenda ba Centro Chega! atu kontinua fahe informasaun ne’e ba komunidade sira hotu iha fatin ida ne’e hahú husi suku to’o iha aldeia atu komunidade sira bele hatene.

Nia mós rekomenda-tán ba Centro Chega! atu fahe mós livru kona-ba istória Timor-Leste nian ba eskola EBC Traducama hodi hanorin tanba estudante sira barak mak ohin loron seidauk hatene istória.

“Hau nia rekomendasaun ba Centro Chega! atu fahe filme no livru kona-ba istória Timor-Leste ba iha ami nia eskola atu nune’e ami bele hanorin ba estudante sira. Informasaun ne’ebé mak Chega! fahe ohin ne’e di’ak, maibé informasaun ne’e ladun detaillu”, nia preokupa.

Enkuantu, atividade ne’e partisipa husi, estudante EBC Fatumea, EBC Traducama, juventude, Veteranus, lider organizasaun artemarsiais, profesores, Sobrevivente no Autoridade lokál sira.

Media Chega!




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X