6.4 Agensias Seguransa Sira Seluk
Lao’os deit Forsas Armadas no Polisia, maibe iha mos grupu seguransa husi komunidadi n’ebe barak teb-tebes no rede seguransa sivil n’ebe mosu husi sorin-balu rua ne’e hotu duranti periudu konflitu. Sira n’ebe defende Indonesia sira halo parte iha doutrina kona ba “povu nia defeza total” no tanba ne’e duni hetan aprovasaun ho kilat husi estadu no sira mak responsavel ba buat barak ne’e halo ho impunidadi kona ba violasaun direitus humanus.
Atu garante katak hahalok a’at hirak ne’e la dezenvolve no la repete fali iha Timor-Leste hodi nune’e halo desvatajen ba direitus humanus, Parlamentu Nasional tenki hola responsabilidadi makas atu tau matan ba asuntus seguransa nian no politika.
Komisaun Rekomenda:
| 6.4.1 | Estadu nia organizasaun seguransa nian hanesan agensias n’ebe foti inteligensia tenki halo lei atu regula sira, hare tuir sira nia servisu, no sira tenki iha responsabilidadi ba sira nia hahalok bainhira sira halo buat ruma liu tiha sira nia mantadu legal. |
| 6.4.2 | Ofisial husi agensias seguransa nian hirak ne’e partisipa iha treinu kona ba agensia hirak ne’e nia k’nar iha nasaun demokratika nia laran no nune’e mos hetan treinu kona ba Dreitus Humanus. |
| 6.4.3 | Estadu nia inteligensia no agensias seguransa nian hamutuk hari’i linha de koordenasaun entre sira, no hakruk ba Parlamentu nia supervizaun. |
| 6.4.4 | Parlamentu Nasional mak halo legislasaun kona ba agensias seguransa sira n’ebe lao’os husi estadu, hanesan buat seluk tan, haruka kompanhias seguransa privadu sira hodi tuir treinu n’ebe obrigatoriu husi Servisu Polisia nian no iha direitus humanus no agensias hirak ne’e hotu tenki registadu. |
