Manufahi – (26 Novembru 2025), Alexandrino da Costa nu’udar Sobrevivente no Vitima ida hosi konflitu pasadu 1974-1999 iha Aldeia Cledic, Suku Fatuk Ahi, Postu Administrativu Fatuberliu, Munisipiu Manufahi hamonu mataben bainhira simu Uma Memória ba Esperansa (UMbE) ne’ebé entrega hosi IX Governu Konstitusional liu hosi Vise Ministru Asuntu Parlamentar (VMAP), Aderito Hugo da Costa no Prezidente Konsellu Administrasaun Centro Nacional Chega!I.P (CNC I.P), Manuel Pereira hamutuk ho autoridade sira inklui parseiru implementadór Asosiasaun Vitima Konflitu Politiku 1974-1999.
Iha diskursu, Vise Ministru Asuntu Parlamentar (VMAP), Aderito Hugo da Costa rekoñese katak, Sobrevivente Alexandrino merese duni atu hetan UMbE tanba nia mos fo nia kontribuisaun ba prosesu luta ba ukun rasik-an ne’ebé mak oras ne’e moris ho kondisaun vulneravel liu.
Iha tempu funu, Vise haktuir katak, iha tempu pasadu la’o hamutuk ho nia. Iha tempu ukun rasik-an ne’e, nia kondisaun moris liu-liu hela iha uma ne’ebé ladignu tanba hela iha uma ho medida 6×9 didin ho bebak ne’eb’e agora at hotu ona no uma taka ho kalen komesa feruzen ona hamrik iha uma okos hateke sae ba leten hateke hetan kalohan tanba kalen kuak barak tempu udan bee tama iha uma laran susar ba sira deskansa.
“Hau la‘o ho nia kleur, hau de’it labele ajuda nia barak, ne’ebé estadu bele ajuda nia, hau kontente los. Ohin hau kuandu tun iha ne’e, hau haree, afinal benefisiariu ne’e Alex, hau sente hakfodak oituan, desizaun lasala. Hau ho nia kleur tiha ona, maibé hau hanoin nia merese duni hetan”, dehan Vise Ministru iha serimonia entrega uma.
Iha tempu funu, sobrevivente ne’e sai nu’udar estafeta, Militar Indonézia kaer nian hodi halo turturasaun makaas. Nia mos hetan kastigu iha Alas no nia kaben mos hetan violasaun direitus umanus oin-oin hosi Militar Indonézia.
Vise reforsa, UMbE ne’ebé entrega ba Sobrevivente ne’e hanesan oferta espesial ida ba nia ho familia tanba serimonia ne’e hala’o iha ámbitu komemorasaun loron proklamasaun Unilateral Timor-Leste nian ba dala-50 no mos loron restaurasaun independénsia Timor-Leste ba dala-23.
Iha biban hanesan, Membru Konsellu Administrasaun Centro Chega!I.P, Aniceto Guro Berteni Neves esplika, tinan-tinan Centro Chega!I.P halo UMbE ba Sobrevivente sira nu’udar misaun ida no nu’udar jestu ida atu valoriza no dignifika sira nia kontribuisaun luta ba ukun rasik-an.
UMbE ne’e entrega ba Sobrevivente Alex nu’udar asaun implementasaun rekomendasaun Chega! kona-ba “Reparasaun ba Vitima”. UMbE ne’ebé Centro Chega!I.P entrega ho medida 63m³, kompostu hosi kuartu 3, haris fatin 1, sala vizita I, no dapur iha parte liur ho medida 7.5m.
Sobrevivente, Alexandrino da Costa espresa sentimentu kontente tanba Centro Chega!I.P bele entrega uma ba nia sai nu’udar mahon ida ba nia ho nia familia hodi hela. Ida ne’e mos hanesan rekoñesimentu estadu nian ba nia kontribuisaun luta ba ukun rasik-an.
“Hau sente kontente tanba bele simu uma, entrega uma. Uma uluk at agora at, maibé agora di’ak. Agradese ba Chega! tanba bele ajuda ona hau”, dehan Sobrevivente, Alexandrino ho mataben.
Sobrevivente, Alexandrino nia atividade lorloron mak halo tos, kail ikan hodi faan iha merkadu hodi bele hetan netik osan hodi sustenta nia familia. Sobrevivente, Alexandrino iha oan na’in 3 feto i no mane 2. Mane 1 agora hetan moras mental hela de’it uma labele halo servisu.
UMbE konstrui hosi Orsamentu Jeral Estadu (OJE) ba tinan sivil 2025 ho montante $ $ 15,39.35. Osan hirak ne’e inklui selu badaen, sosa ekipamentus no hahan. Uma ne’e konstrui durante fulan 4 nia laran.
Tuir dadus Centro Chega!I.P liu hosi Divizaun Solidariedade ba Reparasaun (DSR) rejistu katak, hosi 2021 to’o 2025, Centro Chega!I.P entrega ona Uma Memória ba Esperansa (UMbE) ba sobrevivente mais vulneravel hamutuk 23.
Media Chega!.






























