Komunikadu Imprensa: Arte Ba Dame Ho Tema “Ai-Funan Ba Dame”

30

(Dili, 25 Abril 2024) – Centro Nacional Chega! Instituto Publiku (CNC I.P) organiza atividade Arte ba Dame ho tema “Ai-funan ba Dame”, liu husi Arte Mural iha ambítu selebrasaun tinan 50 Revolusaun Aifunan ne’ebé realiza iha Rua 25 de Abril, Colmera-Dili.

Objetivu husi atividade ida ne’e mak atu manifesta memória no lisaun husi istória pasadu nian liu husi atividade arte ba jerasaun foun sira nu’udar forma ida husi tranzmisaun memória interjerasionál. Liu husi atividade ne’e, kria komunikasaun visuál no estetika ba komunidade sira, hanesan meus kampaña ida hodi mobiliza públiku nia atensaun kona-ba implementasaun rekomendasaun Chega! no PMAS.

Liu husi atividade ne’e, envolve joven no artista timoroan sira sai promotor dame no protetór direitus umanus, sai mos nu’udar meius ba edukasaun sidadania kona-ba promosaun dame no protesaun diretus umanus. No mos kontinua hasa’e ema nia kuñesimentu kona-ba papel Centro Chega! nian iha implementasaun Rekomendsaun Chega! no PMAS.

Iha loron 25 Abríl tinan 1974, mosu Revolusaun Ai-funan (Revolução dos Cravos) iha Portugál ne’ebé dudu Portugál hodi hasai polítika dekolonizasaun no hahú fó liberdade ba Provinsia Ultra-Marina sira inklui Timor Portugés hodi deside nia futuru.

Nune’e, prosesu demokratizasaun ne’e fó impaktu maka’as ba situasaun sosio-polítika iha Timor-Portugés. Timoroan sira hahú iha liberdade hodi forma partidu polítiku sira ne’ebé mai ho baze ka prinsipiu libertasaun ne’ebé diferente. Iha prosesu dekolonizasaun  ne’ebé sai  nu’udar demanda ida husi Revolusaun Ai-funan 25 Abríl la konsege hakonu husi Portugál. Timoroan sira envolve konflitu interna iha tinan 1974-1975 no kontinua ho periodu invazaun Indonézia husi 1975-1999.

Ho konfitu sira ne’ebé akontese entre tinan 1974-1999, nia efeitu bo’ot ba timoroan sira hodi nafatin mout iha kultura violénsia no ta’uk, uza forsa sai nu’udar preferénsia ba rezolve problema sira. Nune’e, hafoin hakotu períodu invazaun liu husi Konsulta Populár iha loron 30 Agostu 1999.

Estadu Timor-Leste estabelese Comissão de Acolhimento, Verdade e Reconciliação (CAVR) iha tinan 2000 no simu Relatóriu Chega! ho nia Rekomendasaun sira iha tinan 2005, hafoin estadu Timor-Leste hamutuk ho Estadu Indonézia estabelese tan Comissão da Verdade e Amizade (CVA) iha tinan 2005 no simu Relatóriu PMAS ho nia Rekomendasaun sira tinan 2008.

Rekomendasun sira husi Relatóriu Chega! no PMAS sita mos kona-ba prevensau konflitu no rekonsiliasaun komunitária nune’e bele garante komitmentu nasionál hodi hakotu siklu konflitu ka violénsia entre timoroan sira tanba kauza husi violénsia pasadu no hari’i hikas kultura dame iha sosiedade.

(Media CNC)




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X