Membru Rede Nasional Prevensaun Konflitu Halo Revizaun ToR

603

Dili – (08 Fevereiru 2024), Membru Rede Nasional Prevensaun Konflitu (RNPK) kompostu husi Instituisaun Governu, Sosiedade Sivil, Organizasaun Arte Marsial no Arte Ritual, Autoridade Lokál, Autoridade Seguransa, Konfiksoes Relizioju no Ensinu Superior sira halo enkontru dahuluk tinan 2024 hodi halo revizaun ba Term of Reference (ToR) RNPK nian. ToR/Termu Referensia ne’e halo sai hanesan matadalan ida hodi guia prosesu impelementasaun atividade membru RNPK sira nia servisu.

Reprezentante Ministru Interior (MI), Anacleto C. Ribeiro abertura enkontru katak, Rede Nasional Prevensaun Konflitu (RNPK) estabelese 2010, durante estabelese konsege halo ona enkontru dala-2, ikus paradu tanba kauza husi situasaun politika rai laran.

Nune’e, iha Nuno Governu konstitusional liu husi Ministeriu Interior lidera husi Ministru Interior, Fransisco da Costa Guterres mai ho politika ida, kontinua hametin Rede Nasional Prevensaun Konflitu tanba importante tebes no presiza involve husi entidade hotu-hotu oinsa hamutuk halo asaun prevensaun ba konflitu ne’ebé akontese iha rai laran.

“Hau hanoin politika ba prevensaun ne’e importante tebes. Asuntu ida dezenvolvimentu no paz, iha buat rua ne’e la’o hamutuk. Politika prevensaun konflitu ne’e ba ona Seguransa Umanu (Human Securty). Seguransa umanu ne’e importante, fokus ne’e ba ema people, seguransa ne’e mos tenke fokus ba ema hotu”, dehan Reprezentante MI iha abertura enkontru iha salaun UN Women Caicoli-Dili.

Reprezentante Ministru hatutan, membru Rede sira tenke tau hanoin hamutuk finaliza ToR ne’e. Iha konteudu balun lanesesariu ba situasaun atúal bele altera no konteudu balun di’ak kontinua nafatin, maibé iha esperansa katak ho enkontru ne’e bele hetan rezultadu di’ak.

Diretora Diresaun Nasional Prevensaun Konflitu Komunitaria (DNPKK), Lidia Lopes de Carvalho agradese membru sira nia disponibilidade hodi partisipa iha enkontru membru Rede ho objetivu halo revizaun ba ToR.

Nia haktuir, estrutura foun DNPKK mai atu kontinua servisu ho estrutura tuan nian, tanba iha tinan 2023 estrutura tuan organiza ona enkontru, halo ona avaliasaun ba Rede nia servisu. Tanba ne’e, estrutura foun DNPPK nia organiza enkontru hodi halo revizaun ba ToR.  

Reprezentante UN Women, Jeremeas haktuir, UN Women haksolok tebetebes hola parte iha Rede hodi fo kontribuisaun, ita bele hahu kedas husi ToR no implementasaun. Membru Rede sira bele servisu hamutuk nafatin hodi halo prevensaun ba konflitu.

Dezenvolvimentu ne’e la’o, importante mak estabilidade iha ita nia rain. Estabilidade laiha dezenvolvimentu mos sei la’o hakdasak, bainhira estabilidade iha, ita bele la’o ho di’ak. Tanba ne’e, prevensaun konfliu importante tebes ba ita hotu atu prevene molok situasaun ka violensia akontese,” Reprezentante UN Women esplika.

Xefe Suku Bairo Pite, Joaninha A. Soares haktuir, Problema sira ne’ebé akontese barak liu iha suku hanesan, problema rai, problema arte marsias no seluk tan. Tanba ne’e sujere DNPKK nu’udar responsavel Rede bele enkaiza autoridade lokal iha Rede ne’e.

Ita tenke defini didiak membru Rede sira nia servisu tanba wainhira ita halo mediasaun iha baze kona-ba problema ne’ebé akontese, ita presiza iha baze legal ruma atu garante Rede ne’e nia servisu saida mak lori ita ba prosesu legal. Nune’e wainhira Rede rekomenda ba autoridade kompetente parte kompetente tenke foti medidas ba problema ho urjente, se lae ita ko’alia buat ne’e halimar de’it. Ita ko’alia iha ToR maibé asaun ita lahalo buat ida.

“Wainhira ita boot sira identifika problema iha suku, tenke fo fila fali dadus problema ne’e ba suku, para ita bele fo tok solusan, ita halo mini dialogu depois ita halo tarabandu. Depois autoridade sira enkontru ho komunidade sira para husu sira nia hanoin tarabandu saida mak bele fo solusaun ba problema ne’e”, nia esplika.

Xefe Departamentu Komunikasaun no Advokasia Centro Nacional Chega!I.P, Viriato Soares esplika, Centro Nacional Chega!I.P hamri’ik nu’udar institutu públiku ida ne’ebé estabelese ho dekretu Lei no. 48/2016 ho nia vizaun mak: “Sosiedade ida ne’ebé inkluzivu, la repete istória passadu nian, moris iha dame, no respeitu ba direitus umanu”.

Centro Chega! nia misaun mak: “Harii sentru Pós-konflitu ne’ebé prezerva memória passadu nian hodi promove direitus no valór umanu, harii parseria nasionál no internasionál hodi reforsa rede servisu sira atu implementa rekomendasaun sira husi Relatóriu Final Comissão de Acolhimento, Verdade e Reconciliação (CAVR)-Chega! No Comissão da Verdade e Amizade (CVA) – Per Memoriam Ad Spem, sira ne’ebé relevante”.

Atu implementa rekomendasaun sira husi relatoriu Chega! mak Centro Chega! servisu hamutuk ho parseiru estratejiku sira ne’ebé hamutuk iha grupu Rede Nacional Prevensaun Konflitu Komunitaria atu hala’o atividade prevensaun konflitu.

Tan ne’e, Viriato esplika, Rede ne’e importante tebes tanba liu husi Rede ne’e bele halibur instituisaun oin-oin mak durante ne’e haree ba asuntu prevensaun konflitu atu hamutuk sai forte tanba iha lian ida no asaun ida.

Enkuantu, enkontru ne’e organiza husi Ministeriu Interior (MI) liu husi Diresaun Nasional Prevensaun Konflitu Komunitaria (DNPKK) ho total partisipante hamutuk 33.

Media CNC




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X