(Dili, 30 Agusto 2025) – Centro Nacional Chega!I.P hamutuk ho Sekretáriu Estadu ba Asuntu Antigu Kombatente Libertasaun Nasionál no Veteranu (SEAAKLNV) no Asosiasaun Vitima Konflitu Politiku 1974-1999 (AVKP) halo inagurasaun Monumentu Memórial Masakre Quintal Ki’ik 10 Maiu 1999, iha loron 30 fulan Agusto 2025, iha Suku Santa Kruz, Postu Administrativu Nain Feto, Munisipiu Dili. Monumentu ne’e inagura iha ámbitu komemorasaun loron Konsulta Populár 30 Agusto ba dala-26.

Objetivu hosi inagurasaun ne’e mak atu fo onra no omenazen ba Juventude hirak ne’ebé fo ona sira nia kontribuisaun, isin no ran ba objetivu ukun rasik-an nian. Atu kontinua hamoris istória hirak ne’e iha tempu ukun-an nian ba oan no bein oan sira jerasaun sobrevivente inklui jerasaun hotu. Atu haburas paz no estabilidade iha bairu laran atu bele kontribui ba dezenvolvimentu ida ne’ebe sustentavel ba rai no estadu ida ne’e.

Razaun harii Monumentu Memórial Masakre Quintal Ki’ik 10 Maiu 1999 ne’e nu’udar simbolu ida ne’ebé permanense ba saudozu rezistensia hirak ne’e iha bairo laran hodi bele hanoin nafatin sira nia sakrifisiu no sira nia istoria.

Masakre Quintal Kiik hanesan asaun brutalizmu husi milisia sira ba pesoal no grupu pro-independensia sira ne’ebé sai alvu ba sira nia krueldade. Masakre ne’e akontese iha loron 10 fulan Maiu tinan 1999, mais ou menus tuku 12 meiodia, grupu boot ida milisia sira ho membru kuaze ema nain 150 ne’ebe organizadu ho armas hamutuk ho intelijensia forsa no polisia Indonesia nian, halibur-an hamutuk iha dalan área audian no konsentra iha portaun bairo Quintal Kiik hodi komesa tama halo asaltus no destruisaun, sae to’o ba área balun Kintal Boot nian. Joventude lubun ida bairo laran inklui bairo viziňu sira hamri’ik hodi halo rezistensia hasoru kilat no kroat ho objetivu atu impede milisia sira tama liu mai bairo laran. Balun hetan tiru maibe konsege salva, (inklui sr. Manuel de Jesus Saldanha ‘Koku’, vítima ne’ebe sei moris no sofre hela to’o agora), tanba hamrik metin iha oin hodi duni no hasoru milisia sira.

Milisia sira konsege tama duni bairo laran no konsege hamate uluk joventude nain rua iha dalan ibun bairo nian ne’ebé hamri’ik ho firme hodi hasoru sira. Grupo milisia ne’e konsega sa’e to’o mai bairo laran no aserku lisuk sr. Manuel dos Reis (matebian, 2013) nia rezidensia iha ne’ebé konsege hamate tan joven ida iha kuartu laran inklui ta’a kanek feto no labarik feto ho mane sira lubun ida ne’ebe subar hamutuk iha uma laran. Sai mai sira hamate tan joven ida iha ne’ebe sira hakotu nia nanal inklui oragaun lulik. Sr. Manuel dos Reis, hanesan alvu ida husi asaltu ne’e konsege salva-an hodi subar-an iha pose sintina nian durante asaltu.

Saudozu sira ne’ebé saran-an ba mate maka hanesan Flávio Urbano C. Ribeiro, José Ximenes, Elizier Noronha dos Reis, no Cesaltino da Costa. Mate isin hirak ne’e lori hotu ba iha ospital militáriu nian iha Lahane. Depois hetan identifikasaun husi familia sira, konsege lori hotu fali ba sira ida-idak nia fatin hodi halo’ot. Mate isin Elizier Noronha dos Reis (oan husi sr. Manuel dos Reis) maka lori fila mai iha nia rezidensia Quintal Kiik ne’ebé hetan ataka, no konsege halo’ot duni iha nia uma oin to’o ohin loron.

Moto “Ami Nia Ran Nakfakar Ami Nia Ruin Naklekar Nakfilak Ba Lapizeira No Tinta Hodi Hakerek Historia Libertasaun Patria”.

 Detallu informasaun klik:Komunikadu Imp. Inagu. Monumentu.