(Dili, 21 Novembru 2023) Centro Nacional Chega!I.P servisu hamutuk ho Grupu Traballu Buka Labarik Lakon / Reunifikasaun Labarik Lakon kompostu, Asia Justice And Right (AJAR), Asosiasaun HAK, Asosiasaun Chega! ba Ita (ACbIt), International Committee of the Red Cross (ICRC), Embaixada Indonézia iha Timor-Leste, Asosiasaun Vitima Konflitu Politiku (AVKP) 1974-1999, Servisu Migrasaun, Provedoria Direitu Umanus e Justisa (PDHJ), Autoridade Nasional Aviasaun Timor-Leste Empreza Publika (ANATL E.P), Kruz Vermelha Timor-Leste (CVTL), Prezidensia da Republika, Ministeriu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK), Ministeriu Solidariedade Sosial no Inkluzaun lori fila ona Timoroan sira ne’ebé lakon durante konflitu pasadu 1975-1999 hamutuk 5 mai ona Timor-Leste hodi hasoru sira nia familia. Sira nain 5 mak hanesan, Adolfo Laurenjera, Lekiloi, Fernando (Besekai), Favião Viegas Tilman, Celestina Tince de Maria Gayo.
Objetivu husi atividade ne’e mak, lori sira atu hasoru sira nia familia iha Timor-Leste no mos sosiedade Timor-Leste atu simu sira hanesan familia. Atividade reunifikasaun ne’e Estadu Timor-Leste no Indonézia halo atu hakonu direitu reparasaun ba vitima funu sira nian no mos buka no fasilita reuni ba labarık lakon iha funu laran. Estadu rua ne’e iha obrigasaun atu buka tuir paradeiru ema lakon forsada iha funu laran, buka hodi hetan fali ema hirak ne’ebe lakon iha periodu rezistensia nia.
Nune’e, iha tinan ida ne’e (2024) Centro Chega! kontinua servisu hamutuk ho Asia Justice and rights (AJAR) Timor-Leste hamutuk ho grupu traballu buka labarik lakon hodi kontinua identifika no rejistu labarik lakon durante okupasaun Indonézia no fasilita ba reunifikasaun iha Timor-Leste. Haktuir iha Planu Asaun Anual (PAA 2024) buka labarik lakon no reunifikasaun labarik lakon iha tinan 2024.
Antes ne’e, Centro Chega!I.P hamutuk ho Grupu Traballu Buka Labarik Lakon ka Reunifikasaun Labarik Lakon husi tinan 2017-2023 reuni ona ema (labarik) lakon ho familia iha Timor-Leste hamutuk nain 54, númeru ne’e la inklui nain 42 ne’ebé mak reuni uluk ona iha tinan 2014 to’o 2016.
Atividade reunifikasaun labarik lakon ne’e halo bazeia ba rekomendasaun sira husi relatóriu Comissão de Acolhimento, Verdade e Reconciliação (CAVR) no Comisaun Verdade e Amizade (CVA).
Tuir rekomendasaun Chega! hateten katak “kontinua rejistu públiku ba ema hirak ne’ebé lakon, no liu husi servisu hamutuk governu Timor-Leste ho Indonézia, halo investigasaun sistemátiku ida atu hare ema hirak ne’ebé naran iha ona lista, oras ne’e iha ne’ebé, no sira nia kondisaun oinsó”. Rekomendasaun seluk ne’ebé hateten katak, labarik Timor-Oan sira ne’ebė lori tiha ba Indonezia neʼebé sei hela nafatin iha ne’eba, dook husi sira nia familia, fó oportunidade ba sira nia familia hodi halo kontaktu ka buka hasoru malu”.
(Media CNC)
