Dili – (23 Agusto 2024), Atividade Workshop Konsultasaun rede manorin istória ne’ebé organiza husi Centro Nacional Chega!Instituto Publiku (CNC I.P), United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), Ministeriu Edukasaun (ME), INFORDEPE (Instituto Nacional de Formação de Docentes e Profissionais da Educação de Timor-Leste) no KOICA (Korea International Cooperation Agency) hetan apresiasaun husi direjente no manorin eskola sira husi munisipiu 13 inklui Rejiaun Administrativu Espesial Oekuse Ambeno (RAEOA) ho totál partisipante hamutuk nain 150.

Tuir Manorin Materia Istória, Sergio V. Soares katak, wokshop loron rua nu’udar meius ida atu fo koñesimentu detallu ba sira nu’udar manorin istória atu nune’e, bele aumenta sira nia koñesimentu hodi implementa iha eskola.

“Wokshop ne’e ami aprende mak kona-ba ami nia servisu hamutuk, ida ne’ebé lahetene bele kompleta malu. Ami nia esperansa ba oin, mak CNC, UNESCO no INFORDEPE  nafatin fo apoiu ba ami. Nune’e ami bele kontinua hatutan ba ami nia oan sira mos iha koñesimentu di’ak ba ita nia istória Timor-Leste,” nia fiar.

Nia haktuir, workshop ne’e kontribui duni ba sira nia koñesimentu liu-liu materia istória. Tanba ne’e, planu rede manorin sira iha munisipiu Lautem sei estabelese estrutura rede manorin istória, halo treinamentu TOT (Trainnig of Trainners) ba manorin istória sira ne’ebé lamai partisipa. ToT ne’e halo atu bele hasa’e sira nia koñesimentu.

Manorin Sergio halo komparasaun, antes seidauk tuir formasaun, “ami iha komplikasaun barbarak tanba ami seidauk iha intersimilaridade ou lahanesan husi munisipiu ida ho munisipiu seluk, husi eskola ida no husi eskola selu. Maibé depois ami tuir tiha wokshop ida ne’e fo klarifikasaun ida ba ami katak, ami bele hamutuk hodi nune’e ami bele implementa saida mak ami bele aprende atu nune’e munisipiu idak-idak bele iha ligasaun, korespodensia ba disiplina ida ne’e”.

Profesora Materia istória husi Ensinu Baziku Central (EBC) Hatumeta, Postu Laklo, Suku Ilimano, Aldeia Uma Kaduak, Recardina Pereira Pires reforsa, liu husi formasaun ne’e bele hasa’e manorin sira nia koñesimentu kona-ba istória nasional. Depois remata formasaun fila fali ba idak-idak nia munisipiu hodi implementa.

Atu implementa koñesimentu ne’e iha eskola, nia dehan sira sei kolabora ho direjente munisipiu no mos dirijente eskola sira atu apoiu atividade ne’e. Lisaun ne’ebé sai materia hodi hanorin iha eskola mak istória liu-liu ba akontesimentu no fatin istoriku sira.

Koodenadór Rede Manorin Itória iha RAEOA, Jacinto Eno nu’udar mos Koodenador Formasaun INFORDEPE iha RAEOA katak, apresia tebes atividade workshop ne’e tanba liu husi atividade ne’e bele fasilita sira haklean sira nia koñesimentu liu-liu isória.

Liu husi wokshop ne’e bele haklean liu tan, nia esplika no mos hafanun sira atu bele kontinua buka istória ne’ebé seidauk hatene para sira bele hatene no hatutan informasaun ne’e ba ita nia jerasaun foun sira.

“Hau nia esperansa katak, ba futuru se la’o di’ak ba estrutura rede iha munisipiu ami sei organiza mali hodi halo wokshop ba manorin sira ne’ebé hanorin istória iha ne’ebá, depois ami sei iha atividade barak mak sei halo, exemplu halo sertame relasiona ho materia istória no jeografia nian, vizita fatin istoriku sira, depois ami halo palestra hodi konvida sobrevivente sira mai konta sai sira nia istória ba manorin sira atu ita nia jerasaun foun sira bele hatene istória husi pasadu no agora ba oin,” nia garante.

Wokshop ne’e kontribui ba servisu no fasilita ami no suporta duni ami oinsa mak halo ita kreativu, ami bele dezenvolve liu-liu iha istória. Wokshop ne’e orador sira aprezenta materia, halo diskusaun, halo aprezentasaun grupu.

Koodenadór Formasaun INFORDEPE Munisipiu Dili, João Machado nu’udar mos Koodenador Rede Manorin Mnisipiu Dili afirma, wokshop loron rua iha parte pozitivu mak fo modulu kona-ba istória Timor nian.

“Hau sente kontente. Hau nia esperansa ba oin formasaun ne’e labele para iha ne’e de’it tenke iha kontinuasaun wokshop tanba agora dadaun tuir wokshp ne’e hanesan ami husi munisipiu Dili, ami nain 6 de’it. Ida ne’e difikulta tebtebes tanba ne’e krik CNC ho UNESCO iha planu ruma atu fo formasaun ba kada munisipiu,” nia rekomenda.

Planu ne’ebé mak sei halo depois husi wokshop ne’e mak, ami sei halo uluk enkontru halo preparasaun ba loron importante 12 Novembru, ami halo atividade, ami atu konvida estudante sira ba iha Santa Kruz, depois fila husi Santa Kruz, ami sei halo refleksaun simples ida iha Antigo Comarca Balide.

Xefe Seksaun Formasaun INFORDEPE Manatuto, Norberto do Carmo nu’udar mos Koodenador Rede Manorin iha Munisipiu Manatuto esplika, workshop loron rua ne’e lato’o tanba materia balun ita komprende balun seidauk komprende tanba ne’e mak sujere presiza kontinua nafatin wokshop ne’e.

“ami sujere katak, se iha kontinuasaun bele fo nafatin atividade wokshop ba manorin sira ba disiplina istória atu sira iha koñesimentu. Husi Chega! nia programa ne’e di’ak tebes tanba bele involve husi profesor sira oinsa atu hatene kona-ba istória pasadu Timor-Leste nian. Wokshop ne’e aumenta ami nia konesimentu tanba ne’e buat foun ida”, nia agradese.

(Media CNC)