Jestór Museu Memórial Munisípiu 4 Agradese CNC I.P ba Formasaun

107

Díli – (08 Marsu 2024), Centro Nacional Chega! Institutu Publiku (CNC I.P) liu husi Divizaun Peskiza no Arkivu Istóriku (DPAI) fo ona formasaun ba Jestór Museu Memórial Munisípiu 4 hamutuk ema na’in 8 kompostu husi Museu Memórial Munisípiu Viqueque (MMMV) ema na’in 2, Museu Memórial Munisípiu Aileu (MMMA) ema na’in 2, Museu Memórial Munisípiu Covalima (MMMC) ema na’in 2 no Museu Memórial Munisípiu Bobonaro (MMMB) ema na’in 2.

Tema formasaun mak “Jestaun Museu”, no Matéria ne’ebé aprende durante loron 5 hahú husi (04-08 Marsu 2024) mak, dokumentasaun memória istóriku ne’ebé ko’alia kona-ba utilizasaun médotu life history ba dokumentasaun memória istorika, aprezenta husi Diretur Divizaun Peskija no Arkivu lstóriku (DPAI), Yazalde Manaka Savio. Prezervasaun dokumentu Istóriku ko’alia kona-ba servisu arkivistika nian, inklui maneira rekolla no prezerva dokumentu Istóriku hanesan, surat tahan, audio, video, fotografia no objetu Istóriku, aprezenta husi Arkivista Centro Chega!1.P, Mario Menezes no Tour Guide ko’alia kona-ba maneira atendementu vizitante iha Museu, aprezenta husi Ofisial Edukasaun no Formasaun, Flamina Belo.

Objetivu prinsipal husi formasaun ne’e mak, atu hasa’e sira nia koñesementu kona-ba rekolla no prezervasaun dokumentu Istóriku violasaun direitu umanu periodu 1974-1999 no mos fasilita informasaun kona-ba istória pasadu ba públiku liu-liu istória komunidade munisípiu nian.

Relasiona ho formasaun ne’e, Media Centro Nacional Chega!I.P dadalia ho Jestór Museu Memórial Munisípiu 4 kona-ba sentimentu no rekomendasaun sira ligadu ba atividade formasaun ne’e.

Jestór Museu Memórial Munisípiu Aileu (JMMMA), Jebedeu Colibere Soares

“Sente orgullu tebes formasaun ne’e, tanba Matéria ne’ebé ligadu ho Jestaun Museu. Ami nia espetativa husi formasaun ne’e, ami espera iha futuru Museu nia dezenvolvimentu munisípiu bele asesivel ba sosiedade munisípiu liu-liu komunidade, peskizadór no mos públiku bele hatene di’ak liu tan istória munisípiu Aileu nian”.

Museu Memórial Munisípiu Aileu (MMMA) estabelese, 15 Agustu 2022, agora eziste tinan 2. Ami halo induzaun ba estudante, komunidade no autoridade munisípiu, ami lori estudante sira vizita Museu, ami lori estudante vizita sítiu Istóriku, ami prezerva istória pesoal, ami hahu rekolla istória pesoal, ami halo transkrisaun ba istória pesoal hamutuk 15 to’o 16.

Estabelesementu Museu Memórial Aileu importante tebes. Ita prezerva istória lori jerasaun foun sira koñese di’ak situasaun pasadu wainhira hakat mai iha ukun rasik-an. Ida ne’e atu kuda mos espiritu nasionalizmu no patriotizmu ba jerasaun foun sira.

Jestora Museu Memórial Munisípiu Covalima (JMMMC), Maria Carvalho Amaral

“Hau sente orgullu tanba durante ne’e ami bele aprende liu-liu liga ba sistema no aplikasi. Iha ami nia fatin sistema no aplikasi ne’e ami seidauk iha. Maibé ida ne’e iha gambaran ida ba ami katak aban bainrua ba oin karik iha mudansa mai, ami bele komprende sistema ho aplikasi. Hau fiar katak liu husi formasaun ida ne’e bele ajuda ami tanba ami ne’e la’os peskizadór ida, ami la’os área espesifiku Museu. Ami ho ami nia esperensia ida ne’ebé ami iha, liu husi formasaun ne’e bele ajuda ami”.

Museu Memórial Munisípiu Covalima (MMMC) estabelese 7 Dezembru 2021, dadaun ne’e prezerva ona objetu Istóriku hamutuk 52. Objetu sira mak hanesan sintu militar, samurai, fotografia no mos estrutura antigu klandestina sub-rejiaun 12 Outobru nian. Durante ezisténsia, vizitante barak vizita Museu hanesan, komunidade Covalima, estudante no Padre no Madre sira inklui ema estranjeru balun ne’ebé uluk hala’o servisu iha Timor-Leste.

Jestora Museu Memória Munisípiu Bobonaro (JMMMB), Marciana Goveia Leite

“Agradese Centro Nacional Chega!I.P ne’ebé mak fasilita ona formasaun ba Jestór Museu Munisípiu 4. Ami sente orgullu tanba kapasita ami atu aumenta ami nia koñesimentu. Durante loron 5 fo ona espesu pozitiu ba ami”.

Formasaun loron 5 ne’e sai ona hanesan Matéria ida ba ami oinsá ami prezerva, oinsá ami fasilita vizitante sira vizita Museu i oinsá ami imput data. Informasaun sira ne’ebé mak ami hetan, oinsá mak atu entrevista, oinsá hakerek narativu ida di’ak, oinsá halo prezervasaun, oinsá halo klasifikasaun ba dokumentus ne’ebé mak ami foti husi Sobrevivente sira.

Museu Memórial Munisípiu Bobonaro (MMMB) estabelese 28 Novembru 2023. Durante estabelesementu Museu servisu ne’ebé ami halo mak koodenasaun ho autoridade lokál liu-liu Xefe Suku, Diretór eskola no fahe karta ba eskola sira  para estudante sira vizita Museu.

Estabelsementu Museu ne’e importante tebetebes tanba iha momentu lansamentu Sobrevivente sira dehan, ida nee mak sira hein tanba liu husi Museu ne’e hanesan fatin ida ba sira atu espresa sira nia istória pasadu ne’ebé sira hasoru iha tempu pasadu ba estudante sira atu bele hatene. Museu ne’e fasilita sira atu asesu sira nia istória no sira lapresiza mai iha Dili tanba sira iha ona Museu. Museu ne’e sai hanesan fatin ba estudante sira atu aprende no hatene istória pasadu nian liu-liu istória komunidade Bobonaro. Tanba ukun-an ne’e la’os fasil liu husi prosesu ida naruk entaun presiza habelar ba estudante no joven sira atu bele hatene.

Jestór Museu Memórial Munisípiu Viqueque (JMMMV), Uvaldo Silvino das Dores

“Hanesan Jestór Museu Viqueque sente kontente tanba loron 5 hetan formasaun. Matéria ne’ebé ami hetan ida ne’e mak ami halo servisu iha terreñu. Liu husi formasaun ne’e bele haklean liu tan ami nia esperensia oinsá foti dadus no foti istória iha terreñu. Hau nia esperansa ba oin, ba formasaun ne’e katak, Museu ne’e sei iha klasifíkasaun ne’ebé di’ak no sistema ne’ebé di’ak no ami sei aplika saida mak ami aprende iha ne’e”.

Museu Memórial Munisípiu Viqueque (MMMV) estabelese 28 Dezembru 2021 lokaliza iha suku Kararas. Durante estabelesementu Museu, servisu ne’ebé mak ami halo koodenasaun servisu ba Sobrevivente no Veteranu sira atu foti sira nia istória kona-ba levantamentu 1983 iha Kararas. Ami rekolla ona istória pesoal Sobrevivente no Veteranus hamutuk 30 resin.

Dokuemntus ne’ebé ami rekolla, tau ona iha Museu mak hanesan, HT, Sintu, Kanuru, Muzila, Kalsa loren no mos dokuemntus seluk hanesan textu sira ne’ebé klandestina ho komandante sira haruka ba malu. Iha mos foto orijnal ne’ebé mak iha. Durante ezisténsia, Museu hetan vizita husi komunidade no estudante sira. Estabelesementu Museu iha munisípiu Viqueque ne’e importante tebes, atu nune’e komunidade sira bele hatene sira nia istória rasik.

“Ami iha rekomendasaun ba Centro Chega! katak, se bele tinan-tinan nafatin fo formasaun ba Jestór sira atu aumenta ami nia kapasidade oinsá foti istória sobrevivente no veteranu sira nian”.

Media-CNC




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X