Iha Tinan 1975 Ha’u Ho Ha’u-Nia Família Halai Sa’e Ba Foho Matebian

117

Mai ita hatene ema nian istória pasadu durante konflitu polítiku (1975-1999) liu husi Programa Hatutan Memória. Nune’e, iha publikasaun ida ne’e, ami fahe informasaun ba maluk sira kona-ba istória Mario Lisboa “Noko Gae” Moris iha loron 23 fulan-Maiu 1963, husi Munisípiu Viqueque, Postu Administrativu Uatolari, Suku Babulo, Aldeia Cotanice. Oan hosi Anotonio Lisboa no Lucia Nunes.

Ha’u envolve an iha luta ba libertasaun nasional nian hahú husi tinan 1975 to’o tinan 1999. Iha tinan 1975 ha’u ho ha’u-nia família halai sa’e ba foho Matebian. Iha-ne’ebá ha’u sai hanesan ajente ensinu husi tinan 1976 to’o tinan 1977 no mós sai hanesan asistente komite suku nian iha suku Lakubadu. Bainhira baze apoiu rahun iha tinan 1978, ha’u tun fali mai vila. Iha vila ha’u kontinua halo serbisu klandestina nian. Molok tun mai vila, gerrilleiru sira hateten ona katak fuan ba Timor-Leste no liman fuan sanulu ba Indonézia.

Iha tinan 1979 militár Indonézia kaptura ha’u ba kastigu iha KORAMIL Uatolari nian durante tinan ida. Iha loron 30 fulan-Marsu tinan 1980, TBO ho militár husi unidade 721, lori ami atu ba oho iha fatin ida naran Nunumalau. Ami To’o iha fatin ne’ebá kalan ona. Iha kalan bo’ot tentara sira bolu ha’u-nia kolega sira no lori ba oho hotu. Iha dadersan forsa Indonézia sira bolu ha’u atu ba oho, maibé madrugada de’it ha’u halai tiha husi fatin ne’ebá no filafali ba suku Babulo.

Ha’u subar iha uma to’o militár Indonézia sira ne’ebé atu oho ha’u ne’e fila hotu ona ba Dili mak ha’u foin la’o livre iha suku Babulo laran. Liutiha ida-ne’e, iha tinan 1982, ha’u ba fali kontinua eskola (SMP) iha Viqueque Vila. Remata tiha ha’u kontinua ba SPG (Se[1]kolah Pendidikan Guru) iha Dili. Iha tinan 1987 ha’u envolve an hanesan membru iha rede klades[1]tina iha kaixa ida naran RAMA HANA. Iha tinan 1996 ho kolega sira ami organiza malu hodi loke tan kaixa foun ida naran BESOLOK no ha’u sai hanesan Primeiru Vise Sekretáriu NUREP to’o iha tinan 1999.

Hakerek husi: Adozinho Liscar Fernandes, Estudante Universi[1]dade da Paz (UNPAZ)

 




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X