Festivál Fronteira 2023 Marka Istória Foun ba TL-Indonézia

305

Maliana – (15 Novembru 2023), Centro Nacional Chega!I.P hamutuk ho Sekretária Estadu Arte no Kultura (SEAK), Ministériu Juventude Desportu Arte no Kultura (MJDAK) organiza festivál fronteira 2023 ho tema “Interkambiu Kulturál ba Hametin Rekonsiliasaun”.

Iha serimónia abertura Festivál Fronteira 2023, Diretór Exekutivu Centro Nacional Chega!I.P, Hugo Maria Fernandes konsidera, festivál fronteira 2023 marka istória foun no memória foun ba Timor-Leste no Indonézia tanbá primeira vés realiza festivál ne’e iha liña fronteira no partisipa husi Timoroan sira iha Timor Osidentál, Indonézia no Timoroan sira iha Timor-Leste.

Festivál Fronteira 2023 ne’e halo bazeia ba rekomendasaun sira husi relatóriu 2 mak, relatóriu Komisaun Simu Malu, Lia-loos no Rekonsiliasaun (CAVR-sigla portugeza) no relatóriu Komisaun Lia-loos no Amizade (CVA-sigla portugeza) entre Timor-Leste no Indonézia.

“Kalan ida ne’e ita hahú istória foun ida, memória foun ida. Memória ne’e mai husi relatóriu Chega! no mós relatóriu CVA entre Timor-Leste no Indonézia. Relatóriu 2 ne’e, husu ba Timor-Leste ho Indonézia atu haree aspeitu kultura, nu’udar aspeitu ida importante atu kontinua hametin relasaun entre ema no mós relasaun entre nasaun rua”, dehan Diretór CNC iha diskursu serimónia abetura Festivál Fronteira 2023, iha kampu Foteból, Maliana Vila, Munisípiu Bobonaro.

Diretór hatutan, iha relatóriu Chega! sita liafuan murak, mai husi deklarasaun Peniche, Portugál iha 1998 hateten katak “Iha Timor-Leste ne’ebé mak ukun rasik-an, labarik no joven sira mak tenke sai ita-nia atensaun. Sira-nia edukasaun, sira-nia saúde di’ak, sira-nia respeitu ba direitus umanus, hadomi dame, ita tenke haburas, hodi nune’e ita bele harii fali Timor-Leste ida husi ahu kdesan”.

Deklarasaun Peniche, iha Portugál ne’e halo iha tinan 25 liubá. Ho objetivu ida katak, ita halibur timoroan hotu-hotu, atu tau neon fó fuan ba malu, fó laran ba malu, atu harii Timor ida ne’ebé buras liu, Timor ida ne’ebé respeitu ba ema-nia liberdade, maibé mós hadomi ema-nia liberdade ba sira-nia auto determinasaun.

Hugo argumenta, sente ondradu wainhira hamrik iha ita-boot-sira-nia oin hodi ko’alia kona-ba festivál fronteira 2023 ho tema “Interkambiu Kulturál bia Hametin Rekonsiliasaun”. Festivál ida ne’e halo tanbá halo kooperasaun di’ak ho Sekretária Estadu Arte no Kultura (SEAK) no Ministériu Juventude no Desportu Arte no Kultura (MJDAK) ho apoiu husi Prezidente Repúblika no Primeiru Ministru.

“Ha’u sente ondradu tebes hamriik iha ita boot sira nia oin, husi tinan ida ne’e, ho kooperasaun di’ak ho Sekretária Estadu Arte no Kultura (SEAK) bele realiza atividade ida ne’e, agradese ba Ministru Juventude no Desportu Arte no Kultura (MJDAK) nia apoiu. Agradese mós Prezidente Repúblika no Primeiru Ministru nia orientasaun durante fulan 2”, Hugo agradese.

Festivál fronteira 2023 ne’e realiza atu hametin lasu kulturál tanbá iha tempu uluk, Illa Timór husi bei’ala sira-nia tempu ida de’it, depois iha tempu dekolonializasaun, iha demarkasaun jeográfika no polítika ne’e mak Illa Timór ne’e fahe ba rua, parte sorin Indonézia no parte mai ne’e Timor-Leste. Maske iha demarkasaun jeográfika no polítika maibé lasai sasatan ba ita-nia habelun malu.

Ho festivál fronteira 2023, Hugo dehan, “ita kesi fila fali tali husi ita-nia beiala sira. Lisan no kultura laiha fronteira, lisan no kultura laiha bareira, tanbá ne’e mak hahú kalan ida ne’e ba oin, ita hamutuk iha ne’e. Ba tinan hirak sei mai, ita sei tau ita-nia lisan, ita-nia kultura hodi bele haburas ita-nia jerasaun sira oin ba oin”.

“Ha’u agradese ba ha’u-nia maluk sira iha Nusa Tenggara Timur (NTT), ita-boot-sira la’o loron rua husi Kupang, husi Atambua mai to’o iha ne’e. Ha’u kontente ohin simu ita-boot-sira no kolega-sira iha Balibo, maske la’o dook, tun tebe kedan iha Balibo. Obrigado barak ba ita-boot-nia laran luak ba apoiu tomak hodi bele marka prezensa iha ne’e” nia agradese.

Agradese mós ba Ministériu no entidade sira hotu ne’ebé marka prezensa iha Festiv’al Fronteira 2023 iha Postu Administrativu Maliana, Munisípiu Bobonaro, ita-boot-sira-nia prezensa fó kbiit boot ba eventu ida ne’e, atu bele realiza ho di’ak liután.

Iha diskursu, Diretór Chega! mós sita Eis Prezidente Repúblika, atuál Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão nia liafuan wainhira halo audénsia públiku iha CAVR hatete katak “povu ne’e sei fiar ba ita idak-idak, tanba ita ho ita nia kbiit, wainhira ita tau hamutuk ita sei halo Timor ida boot liu tan”.

(Media CNC)




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X