Dili, (17 Fevereiru 2025) – Centro Nacional Chega!I.P halo diseminasaun hodi introdúz kontiúdu Arkivu no Muzeu Chega! ba Dosente no Estudante sira iha Universidade Oriental Timor-Lorosa’e (UNITAL) ho totál partisipante na’in 165, ne’ebé realiza iha Salaun UNITAL, Becora, Dili.
Objetivu husi atividade diseminasaun ne’e mak atu hasa’e dosente no estudante sira nia koñesimentu kona-ba konteúdu Arkivu no Muzeu Chega!. Atividade ne’e mos hala’o atu hatan ba objetivu jeral Centro Chega! nian mak “Memória istórika prezerva no promove, sosiedade iha koñesimentu kona-ba istória no sensivel ba valór direitus umanus”, no objetivu espesífiku mak “Narrativa kona-ba memória istórika ne’ebé halibur, arkiva no asesivel”.
Iha abertura, Reprezentante Diretór Exekutivu Centro Chega!I.P, Yazalde Manaca Xavio konsidera, atividade diseminasaun kona-ba Arkivu no Muzeu Chega! ba dosente no estudante sira iha UNITAL ne’e importante tebes tanba sira mak sai hanesan potensia uzuariu ba arkivu no Muzeu Chega! iha futuru. Arkivu no muzeu chega! rezista dokumentu, fotografia no dadus oin-oin ne’ebé fó informasaun ba ita kona-ba esperiénsia povu Timor-Leste nian durante periodu konflitu.
“Arkivu no dokumentu sira ne’ebé rejista iha ne’ebá ne’e sai hanesan memória koletiva ida ne’ebé tulun ita kona-ba lala’ok husi pasadu to’o ohin loron ninia, tanba ne’e arkivu no saida de’it mak rejista iha ne’ebá (iha Centro Chega!) ne’e bele tulun ita, estudante no joven sira bele imajina no dezeña futuru ne’ebé mak di’ak liu ba Timor-Leste”, Yazalde iha diskursu atividade diseminasaun ne’ebé realiza iha Salaun UNITAL, Becora, Dili.
Nia esplika, arkivu ne’e atu util mak dosente no estudante sira presiza estuda, atu komprende, atu esplika ba ita hotu, ba sosiedade tomak iha Timor-Leste. Ida ne’e mak estudante sira liu-liu estudante Departementu Istória no Sosiolojia foti papel importante. Estudante sira iha responsabilidade akademika no morál atu analiza eventu sira ne’ebé mak forma ita nia kondisaun ohin loron.
Yazalde husu ba estudante sira atu aproveita oportunidade ida ne’e atu deskute, husu pergunta sira, halo diskusaun klean liu-tan kona-ba papel arkivu nian hodi forma ita nia narativa istória no hein katak atividade ida ne’e bele sai hanesan inisiu ba kooperasaun liu tan entre Centro Chega! no UNITAL.
Iha biban ne’e, Reitór UNITAL, Claudino Ninas Nabais Ph.D informa, atividade diseminasaun ne’e importante tebes ba estudante sira tanba bele loke estudante sira nia hanoin kona-ba importánsia husi istória no oinsá halo peskiza kona-ba istória Timor-Leste nian atu nune’e, imi nia obra sira ne’e bele aprezenta ba jerasaun foun sira mai bele aprende.
“Maske prosesu sira ne’e imi lainvolve no lapartisipa iha prosesu tomak istória ne’e maibé ho istória ne’ebé imi lee, imi hakerek, imi bele hatutan ba jerasaun foun sira, para sira bele komprende katak Timor ida ukun-an agora ne’e, la’os Timor ida ke mai husi dalan ida fasíl, mai husi susar, terus no hasoru aitarak oin-oin”, Reitór UNITAL argumenta.
Entertantu iha parte dader, ekipa DPM halo aprezentasaun materia kona-ba introdusaun arkivu, kolesaun arkivu, oinsá atu asesu, no planu Centro Chega! nian ba oin, no oinsá envolve estudante sira iha ninia atividade sira. Enkuantu iha parte lokraik ekipa DPM lori partisipante husi atividade ne’e mai vizita Muzeu Chega! hodi haree diretamente kondisaun atuál no istória sira ne’ebé Chega! prezerva hela.
Media Chega!