Centro Chega! Kongratula PR Horta no Update Progresu Servisu

184

Dili – (Loron Segunda-feira, 30 Maiu 2022), Centro Nacional Chega!I.P lidera hosi Prezidente Konsellu Administrasaun, Alzira Sequeira Freitas dos Reis hamutuk membru na’in 3; – Pe. Juvito Rêgo de Jesus Araújo. – Sisto do Santos. – Reverendu. Arlindo Francisco Marçal akompaña hosi Diretór Ezekutivu, Hugo Maria Fernandes halo enkontru kortezia ho Prezidente Repúblika (PR), José Ramos Horta iha Palasiu Prezidensial Aitarak Laran-Dili.

Enkontru kortezia entre Centro Chega! ho Prezidente Republika nu’udar enkontru dahuluk. Hafoin simu tomada de pose iha loron 20 Maiu. Objetivu enkontru atu kongratula PR no update progresu servisu implementasaun rekomendasaun Chega! no Per Memoriam Ad Spem periodu 2017-2022 ba Xefe Estadu kona-ba servisu ne’ebé Centro Chega! halo ona no sei kontinua iha futuru.

Prezidente Konsellu Administrasaun, Alzira Sequeira Freitas dos Reis informa, asuntu sira ko’alia iha enkontru ne’e mak kona-ba update servisu liu-liu liga ba programa prinsipais 5 hanesan; Promove Direitus Umanus no Rekonsiliasaun, Prezervasaun Memória Pasadu, Reparasaun ba sobrevivente vulneravel liu, Dezenvolve kurikulu ensinu no formasaun no Dezenvolvimentu institusional.

Promove Direitus Umanus no Rekonsiliasaun mak Centro Chega! introduz no integra rekomendasaun Chega! no PMAS liuhosi atividade diseminasaun Chega!, publikasaun, rekonsiliasaun komunitaria iha nivel Suku ezemplu rekonsiliasaun iha Suku Aifu-Ermera, Maulau-Maubise, Fatisi-Laulara, Katrai Krai-Letefoho, Mehara-Lospalos, Rotutu-Same, Saboria-Aileu.

Prezervasaun Memória Pasadu mak Centro Chega! halo fahe ba kategoria haat; Peskiza istóriku liuhosi mapamentu sítiu istóriku iha munisipiu 8, Prezervasaun arkivu istóriku, Centro Chega! rekolla ona arkivu direitus umanus hamutuk 50 mill no 20% mak Centro Chega! dijitaliza ona.

Reparasaun ba sobrevivente vulneravel liu mak hanesan pagamentu pontual, tartamentu saúde mental, tratamentu saude fiziku, uma memoria ba esperansa, apoiu ekonomia, reunifikasaun labarik lakon, to’o 2019 Centro Chega! hamutuk ho AJAR reunifika ona labarik lakon hamutuk 100. Sertidaun RDTL ba oan sira, formasaun negosiu no komemorasaun eventu istóriku.

Dezenvolve kurikulu ensinu no formasaun mak Centro Chega! hamutuk ho Ministeriu Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD) halo ona revizaun ba kurikulu siensia sosiais, dezenvolve kurikulu istória ba ensinu superior, formasaun ba entidade publiku hanesan PDHJ, INAP no Ministeriu Interior kona-ba direitus umanus no rekomendasaun Chega! no PMAS ba membru PNTL, F-FDTL no funsionariu sira nomós formasaun ba jornalista sira kona-ba jornalizmu ba paz. nomós Dezenvolvimentu istitusional.

Servisu sira ne’e Centro Chega! halo lamesak halo parseria servisu ho entidades publiku iha Timor-Leste mak hanesan MEJD, MESSK, MJ, MI, MTCI, PDHJ, INAP, RTTL E.P no Konsellu Imprnesa. Parseiru NGO nasional no intenasional mak hanesan AVKP, ASSEPOL, ACbit, AJAR, Internasional Pradet, Fundasaun Mahein, EmprezaDi’ak, Universidade Coimbra Portugal, Universidade Bishop, Canada no Timor-Leste Study Assosiation Australia. Parseiru doadores makhanesan, Kooperasaun Fransa, Princes Klaus Fund, Netherland, Fundasaun Scala, Mozambike, Institute Camoes, KOICA, GIZ, Embaixada Alemaña, Embaixada Australia no University of California In Los Angeles-British Library.

Alende ne’e, Centro Chega! mós halo kooperasaun servisu ho entidade sira iha rai laran nomós rai liur iha eventu espesifiku hodi fahe esperiensia Timor-Leste nian kona-ba implementasaun sira mekanizmu justisa tranzitoria iha Timor-Leste hahú kedas 2017 to’o 2022 kona-ba mekanizmu lia loos no rekonsiliasaun ho Komisaun Lia Loos no Rekonsiliasaun Aceh, Colombia, Komisaun Lia Loos Yarra Rock, Governu Vitoria, Australia no Komisaun Instaladora Komisaun Lia Loos no rekonsiliasaun Provinsia Papua.

Centro Chega! mos halo kooperasaun ho universidade sira seluk kontinua introduz esperensia Timor-Leste nian kona-ba mekanismu justisa transitoriu nian sira iha ambitu akademiku nian ho TLSA Portugal no TLSA Australia hodi organiza konferensia iha Timor-Leste no iha Portugal no Australia.

Internalmente iha Timor-Leste, Centro Chega! dadaun ne’e koopera ho MAE liuhosi programa Nasional Dezenvolvimentu Suku (PNDS) ne’ebé mak harii hela uma kbiit laek ba sobrevivente vulneravel liu.

Alende progresu servisu,  Centro Chega! mós identifika dezafius sira iha implementasaun rekomendasaun Chega! no PMAS mak hanesan; Re-introduz Chega! no PMAS,  kompetisaun prioridade programa governu nian, rekursu institusional, enkuadramentu jusidiku kona-ba ema lakon governu seidauk ratifika, politika no narativa justisa no rekonsiliasaun.

Servisu sira ne’e halo bazeia ba mandatu Centro Chega! nian tuir dekretu Lei no. 48/2016 no tutela direitamente ba Primeiru Ministru. Centro Chega! nia vizaun mak: “Sosiedade ida ne’ebé inkluzivu, la repete istória passadu nian, moris iha dame, no respeitu ba direitus umanu”. Centro Chega! nia misaun mak: “Harii sentru Pós-konflitu ne’ebé prezerva memória passadu nian hodi promove direitus no valór umanu, harii parseria nasionál no internasionál hodi reforsa rede servisu sira atu implementa rekomendasaun sira husi Relatóriu Final Comissão de Acolhimento, Verdade e Reconciliação (CAVR)-Chega! No Comissão da Verdade e Amizade (CVA) – Per Memoriam Ad Spem, sira ne’ebé relevante”.

Iha biba ne’e, Prezidente Republika, José Ramos Horta, apresia no louva servisu Centro Chega! nian no konsidera Centro Chega! nia papél importante tebes tanba halo servisu kona-ba Promove Direitus Umanus no Rekonsiliasaun, Prezervasaun Memória Pasadu, Reparasaun ba sobrevivente vulneravel liu no  Dezenvolve kurikulu ensinu no formasaun. Nia rekomenda Centro Chega! atu kontinua hatudu progresu servisu Centro Chega! nian ho di’ak iha futuru.

Hafoin remata, Centro Chega! Tara Tais nomós entrega relatóriu Chega! no CVA Per Memoriam AD Spem ba Prezidente Republika, Jose Ramos Horta ne’ebé simu direita hosi Xefe Casa Sivil, Bendito Freitas nu’udar simbolu apoiu servisu no kontribui ba implementasaun rekomendasaun Chega! iha servisu.

Media Chega!




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X