Dili, Prezidente ASSEPOL (Asosiasaun Eis Prizoneiru Politiku) Sr. Jacinto da Neves Raimundo Alves konsidera matebian Carmen Budiardjo merese hetan valorizasaun liu husi valór rekoñesimentu hodi harii monumentu tanba nia kontribuisaun luta ba defende direitus umanus povu Timor-Lete boot tebes. Deklarasaun ne’e hato’o liu husi Reflesaun ba Carmel Budiardjo – ativista direitus umanus no defensora ba autodeterminasaun povu Timor-Leste nian, ne’ebé mate iha loron 10 Jullu liu ba.
“Carmel Budiarjo sai exemplu di’ak ba ita, nia merese hetan valór ida no rekoñesimentu ida husi ita, tanba defende direitu povu Timor-Leste nian”, dehan Prezidente ASSEPOL, Sr. Jacinto iha kalan refleksaun hodi hanoin hikas Carmel nia kontribuisaun ba luta defende direitus umanus ne’ebé hala’o iha Jardin Memorial Edifisiu CNC, Antigo Comarca Balide, Dili.
Nia haktuir, maske Prezident Repúblika fó ona kondekorasaun, espera katak ita nia Palamentu Nasional (PN) banati tuir no sira bele presta omenajen pezar ba ativista Carmen Budiarjo no governu bele harii monumentu ida ba nia.
Iha tinan 2009, estadu Timor-Leste liu husi Prezidente Repúblika fó ona rekoñesimentu ho medalla Orden Colar Timor-Leste ba nia tanba ho nia aten brani fó solidariedade ba defende direitus umanus povu timoroan iha situasaun difisil.
Carmel Budiarjo nu’udar feto ida prizoneirus politiku ho espiritu ativizmu, aten barani no matenek gosta buka solusaun ba problema difisil liu husi forum internasional hodi hato’o timoroan sira nian lian ne’ebé laiha lian.
Prizoneira politika, Domingas Alves mos konsidera, Carmel Budiarjo hanesan feto eis prizionera politik ema ida firmeza iha prinsipiu, forte tebes iha domin ba demokrasia no ba liberdade povu Timor-Leste.
Nia esplika, matebian Carmel Budiarjo nu’udar exemplu ba ema hotu iha mundu liu-liu ba feto timor, tenke esforsa-an aprende lorloron sai matenek, kapasidade oituan ka barak presiza kontribui ba rai ida ne’e.
Nia mos rekomenda ba Governu atu hari monumentu ida ba Carmel, tanba nia la’os de’it lider ba defende direitus umanus povu Timor-Leste nian, maibe nia defende mos direitus umanus komunidade sira ne’ebé hakarak luta ba direitus umanus.
“Nia luta ba di’ak umanidade nian, luta ba estadu ida ne’ebé demokratiku, asegura katak povu Timor-Leste hanesan mos povu sira seluk ne’ebé hetan ben estar no tenke sai husi kiak no terus”, nia afirma.
Entertantun, Diretór Ezekutivu Centro Nacional Chega!I.P, Sr. Hugo Maria Fernandes dehan, Carmel Budiarjo povu Timor-Leste deve hela nia favor no nia dedikasaun ba luta ukun rasik-an.
“Ita merese fo omenajen ida ba nia. Karik di’ak ita fo omenajen liu husi memorial balun iha ne’e para jerasaun sira mai ne’e hatene nafatin”, Diretor subliña.
Atu fó hanoin fila fali katak, matebian ho naran kompletu Carmel Budiarjo nia ema inglatera, husi familis Judeu Polonia ne’ebé anti fasista. Carmel Budiarjo hala’o nia eskola iha Universitas London. Carmel Budiarjo nia kaben ho Suondo Budiarjo ema Indonesia no nudar tradutor ba notisia ANTARA, ativu iha organizasaun Himpunan Sarjana Indonesia. Nia nudar fundadora ba organizasaun TAPOL (Tahanan Politik) no mate iha loron 10 Jullu 2021 liu ba.
