Mai Ita Hatene Carlos Afonso “Manek” Nia Istória Pasadu Durante Konflitu Polítiku (1975-1999) Liu Hosi Programa Hatutan Memória.
Iha publikasaun ida ne’e ami fahe informasaun ba maluk sira kona-ba istória Carlos Afonso “Manek”, moris iha loron 10 Abril 1956, iha Aldeia Laklolema, Suku Dato.
Antes okupasaun militár Indonézia nian iha Covalima, ami hela iha Aitos, Fohorem. Ami-nia família simu kartaun FRETILIN hosi delegadu naran Angelino Espirito Santo Ramos no Rafael dos Santos Taran ka koñesidu ho naran Komandante Railakan. Iha loron 2 Fevereiru 1976 bainhira militár Indonézia hahú okupa Covalima liuhosi hatun parakedista iha Aeroportu Holbelis, ha’u ho avo mane evakua ba rai ida naran Makar-Laran. Ami hela iha-ne’eba durante loron haat. Iha loron 12 Fevereiru 1976, komandante FALINTIL sira hanesan Komandante Mameran hosi Fatumea, Komandante Railakan hosi Fohorem no Komandante Kukur hosi Tilomar realiza reuniaun ida iha Makar-Laran hodi halo planu ba asaltu militár Indonézia nian ne’ebé akampa iha Kakeu Loromalik. Iha loron sira tuir mai FALINTIL realiza asaltu iha oras tuku neen dader.
Hafoin tiru malu kuaze oras lima hanesan ne’e, FALINTIL deside rekua tanba soldadu barak mak mate no hetan kanek. Komandante Kukur nia soldadu na’in ida mate, Komandante Mameran nia soldadu mate na’in neen Komandante Railakan nia soldadu mate na’in haat. Ho asaltu ne’e, aviaun kontinua hatuun parakedista iha kampu Aeroportu Holbelis, tan ne’e ami populasaun hamutuk ho FALINTIL sira evakua hotu ba iha foho Mesak nia hun. Iha ne’ebá ami hela durante fulan ida resin, depois populasaun hotu-hotu muda ba konsentra iha fatin ida naran Mota Tolu.
Iha fatin ne’e mak ami hela keleur kuaze tinan ida ho balu hafoin inimígu avansau hosi rai ida naran Lorokida, nune’e ami muda fali ba iha foho Taroman. Iha foho Taroman aviaun bombardeia loron-loron, tan ne’e ami hela iha ne’ebá durante fulan ida de’it dirijente sira orienta populasaun tenke muda fali ba rai ida naran Zoba maibé, ha’u rasik la to’o iha ne’ebá tanba foin to’o iha rai ida naran Aisik, ha’u, avo mane ho populasaun no FALINTIL balu monu ba embuskada no hetan kaptura hosi militár Indonézia.
Hakerek Hosi: David Emanuel Nunes, ESTV Maulau, Maubessi, Ainaro.
