Aban, Komunidade iha Turiscai Sei Komemora Masakre Foholau

150

Manufahi – Aban, loron Tersa-feira, 22 Fevereiru 2022, Centro Nacional Chega!I.P liu hosi Divizaun Solidariedade Sosial (DSS) hamutuk ho Asosiasaun Vitima Konflitu Polítiku 1974-1999 ho entidade relevante sira iha Suku Foholau, Postu Administrativu Turiscai, Munisípiu Manufahi sei komemora Masakre Sabailolo, Foholau.

Masakre Sabailolo, Foholau akontese iha loron 22 Fevereiru 1979, bainhira Militár Indonézia hamutuk ho Hansip tiru mate populasaun sivíl hamutuk ema na’in 11 no mos na’in 2 seluk iha área Sabailolo, Suku Foholau, besik mota ulun tanba defende ukun rasik-an.

Diretór Divizaun Solidariedade Sosial (DSS), Nelson Agusto Seixas informa, tinan ida ne’e, Centro Chega! liu husi DSS kontinua halo komemorasaun ba masakre sira ne’ebé mak akontese iha Timor laran tomak inklui Masakre Foholau.

“CNC nia hanoin masakre sira ne’e ita komemora nu’udar asaun ida ba transmisaun memória interjerasional. No mos dokumenta nativu istória hotu-hotu”, dehan Nelson ba Media Chega! iha nia knar fatin, Antigo Comarca Balide-Dili, Segunda-feira (21/02/2022).

Diretór Nelson esplika, atividade komemorasaun ne’e sei la’o durante loron 3 ho ajenda sira mak hanesan: iha loron 21 Fevereiru 2022, parte dadeer hahú ho atividade konsulta saúde ba komunidade sira iha Suku Foholau liu husi kooperasaun servisu Sentru Saúde Turiscai, enkuantu iha parte lokraik kontinua  ho atividade serimónia kultural no iha atividade ne’e lia na’in sira halo tuir lisan hodi hetan matak malirin.

Iha loron 22 Fevereiru 2022, parte dadeer sei halo mini audiénsia públiku konvida sasin masakre, hodi konta istória akontese masakre ne’e la’o oinsá, nain hira mak mate, mate iha bapa ida ne’ebé nia liman, bapa husi batallau ida ne’ebé.  Razaun konvida sasin masakre konta istória atu nune’e joventude, estudante, autoridade lokal no komunidade sira iha Suku Foholau, Postu Turiscai, Munisípiu Manufahi bele hatene no labele haluha katak luta ba ukun rasik-an ne’e nu’udar luta populár.

Agora parte lokraik, sira tur hamutuk ko’alia ba malu, halo refleksaun, simu malu no deklara ba públiku katak violensia ne’e ladi’ak no moruk para ona ho violensia. Husi deklarasaun ne’e fo hanoin ba jerasaun foun sira katak hapara violensia tanba violensia halo terus povu no rai ne’e. Depois ikus taka ho atividade loke filme ho titulu “Dalan Ba Dame”.

Loron ikus 23 Fevereiru 2022, parte dader sei hala’o misa ba matebian sira, hafoin misa hotu kontinua ba atividade Chega! Tour hodi lori estudante, joventude, autoridade lokál no komunidade sira la’o ba vizita fatin akontese masakre hodi kari aifunan no konvida sasin sira konta tan dalan oinsá mak tiru mate no dudu sira ba rai kuak naruk. Atu ema hotu hatene katak fatin ida ne’e mak akontese masakre.

Diretór Ezekutivu Centro Chega!, Hugo Maria Fernandes reforsa, komemorasaun eventu istóriku nu’udar programa memorializasaun no dignifika sobrevivente sira liu husi prezerva ka arkiva memória sobrevivente sira nian hodi kontribui ba balansu narativu istória luta popular ba libertasaun nasional.

Memória pasadu nu’udar eransa ida ne’ebé folin ás tebes nu’udar lisaun prinsipál no sai baze ba jerasaun foun sira hodi aprende tanba ho komemorasaun ne’e atu dokumenta valores memória ka ema baibain sira nia kontribuisaun ba luta ukun rasik-an.

Enkuantu, Suku Foholau, kompostu husi aldeia tolu mak hanesan; Aldeia Tarabula, Lutar Mata no Leubuti ho totál xefe família 84 ho totál populasaun 400 resin.

Media Chega!




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Alert: Chega! Area Protejidu!
X