Dili – Ukun-an ne’ebé ohin loron povu Timor-Leste hetan la’ós buat ida fasíl no hanesan prezente ida ne’ebé ema entrega mai ita, maibé difisíl tanba hasoru susar no terus oin-oin, lakon família no riku soin tomak basa defende liafuan ukun rasik-an.
Dosente Dili Institute of Technology (DIT), Fakuldade Turizmu, Departementu Turizmu Emilia Freitas Pereira hato’o sentimentu ne’e bainhira lori Estudante Dili Institute of Technology (DIT) husi Fakuldade Tourizmu, Departamentu Tour And Travel Management hamutuk ema na’in 8 halo vizita (tour) mai Centro Nacional Chega!I.P hodi hatene istória kona-ba luta Timor-Leste no vizita ne’e hola parte ba materia prátika husi prosesu Guide Tour And Travel.
“Tuir ha’u nia hanoin istória importante ba jerasaun foun sira, ba Timoroan hotu tanba ita bele hatene katak Timor ukun-an lafasíl, ema lubuk ne’ebé mak mate. Husi istória ida ne’e, ita bele halo reflesaun ba ita nia-an katak ita ukun-an ona ita tenke hadia ita nia rain, ita haree fila fali sira ne’ebé sofre ba ukun-an”, dehan Emilia hafoin remata vizita iha Centro Chega, Antigu Comarca Balide, Dili, Segunda-feira (07/02/2022).
Dosente ne’e mos hato’o mensajen katak, “ba joven sira hotu, se bele joven hotu tenke hatene ita nia istória Timor, se bele karik mai vizita CAVR tanba iha ne’e istória kompletu, hahú husi Tempu Português mai to’o ita ukun-an. Sira bele mai vizita iha ne’e, para sira bele hatene istória ema sira ne’ebé uluk sofre ne’e oinsa? Sira bele sente katak ida ne’e importante ba ita tenke hatene, nune’e sira mos halo lefleksaun ba sira nia-an katak tempu ona atu hadia Timor la’os destroi-tan Timor. Tanba ema lubuk ida ne’ebé mak sofre ona ba Timor tanba sa mak ita atu destroi tan”.
Alende ne’e, Critilina Henrique Marçal hanesan estudante no mos vizitante ida hato’o sentimentu kontente no triste hodi vizita iha Centro Chega!.
Nia haktuir, sente triste tebes bainhira mai vizita Centro Chega! hodi haree istória joven sira uluk fó sira nia-an ba mate tanba hakarak hetan ukun rasik-an maske sira hasoru sofrementu oin-oin husi 1974-1999, maibé sira esforsu nafatin to’o hetan independénsia.
“Hanesan joven konsidera katak istória importante tebes tanba ne’e joven presiza hatene istória no luta na’in sira nian iha tempu uluk. Antes atu hetan ukun rasik-an liu husi prosesu ne’ebé naruk no sakrifika sira nia-an ba luta hodi hetan ukun rasik-an”, nia esplika.
Liu husi vizita ne’e nia sente importante tebes tanba bele hatene klean liu tan istória Timor-Leste ninia hahú husi tinan 1974-1999. “Hau nia aprende husi vizita ne’e mak luta na’in sira nia esforsu luta ba ukun rasik-an. Joven sira agora presiza aprende husi sira nia esperiensia no esforsu-an makaas iha tempu ukun-an ne’e hodi hadia povu no rai ida ne’e ba dalan dezenvolvimentu nasionál. Joven nia papel agora mak eskola no estuda makaas hodi sai matenek tanba nasaun presiza joven ne’ebé matenek”.
Media Chega!