Iha loron 10 Juñu 1980, FALINTIL sira halo levantamentu Marabia nu’udar estratejia funu ba ukun rasik-an tanba objetivu husi levantamentu ne’e atu hatudu ba mundu katak FRETILIN sei eziste iha Timor no funu ba ukun rasik-an nian sei kontinua iha rai Timor Lorosa’e.
Levantamentu Marabia hahú ho nia sekuensia, baze apoiu rezisténsia nakfera husi forsa ofensiva boot Militar Indonézia nian halo (Cerco e aniquilamento), hahu iha tinan 1978 nia klaran. Forsa Indonézia sira halo atake boot ba iha Setór Fronteira Súl no Setór Fronteira Norte. Sira mós kontinua halo atake ba iha Setór Leste hodi serku baze apoiu rezisténsia nian iha foho Matebian no iha area foho Natarbora (Manatuto) to’o iha 1979.
Forsa ofensiva inimigu nian konsege harahun hotu baze FRETILIN – FALINTIL nian husi Setór Leste, Centro no Fronteira, serku ofensiva ida ne’e envolve forsa bataliaun terestre (rai maran), tiru no bombardiamentu husi Aviaun no Ró funu ni’an husi Tasi. Operasaun ida ne’e mos konsege hamate Prezidente FRETILIN, Nicolau Lobato iha Mindelo no lori mos presaun psikolojia ba forsa FALINTIL sira iha ai-laran.
Ho akontesimentu hirak ne’e, FALINTIL sira ne’ebé fahe malu ona ba forsa kiik komesa organiza malu tanba rona dehan iha delegasaun ida husi Portugál atu vizita Timor-Leste, nune’e ho forsa ne’ebé kiik kuaze ema 120 ho kilat 60 resin hodi asaltu ba fatin sira ne’ebé sai hanesan tarjetu ba FALINTIL sira.
Objetivu no estratejia husi levantamentu ida ne’e mak hakrak hatudu ba mundu katak FRETILIN sei eziste iha Timor-Leste no funu ba ukun rasik-an ni’an sei kontinua iha rai Timor Lorosa’e. Levantamentu Marabia fahe ba grupu 5 mak hanesan asaltu iha Marabia, Dare, Fatunaba, Asrama 744 Becora no Kamea Tutun.
FALINTIL sira fahe ba komandu no kodigu tuir área operasaun nian mak hanesan,
- Komandu no kodigu asaltu, Hospede 1, Hospede 2 ho Sandi 1, Komandu ba asaltu Radiu fujiaun TVRI Marabia.
- Komandu no kodigu asaltu, Balin 4 ho Bacan 5, Komandu ba asaltu Kompania 744 Becora.
- Komandu no kodigu asaltu, Darun 3A, Komandu ba asaltu Markas Babinsa iha Dare.
- Komandu no kodigu asaltu, Darun 3B, Komandu ba asaltu Zipur iha Fatunaba.
- Komandu no kodigu asaltu, Remen 5, Komandu ba asaltu Pos iha Kamea Tutun.
Hafoin levantamentu ne’e, Forsa Indonézia halo operasaun boot ida hodi kaptura no oho komunidade ne’ebé sira deskonfia no mós membru rede klandestina sira, inklui Forsa FALINTIL sira ne’ebé envolve direta iha levantamentu ne’e. Tuir informasaun ne’ebé sasin sira fó, iha operasaun ne’e forsa Indonézia oho ema kuaze na’in 121, no lori hotu família husi ema sira ne’ebé envolve iha levantamentu ne’e hodi ba kastigu iha Ilha Ataúro. Bele haree lista Eroi sira ne’ebé mate no lakon hafoin levantamentu Marabia 10 Juñu 1980 iha ne’e.