Dili – (18 Dezembru 2024), Centro Nacional Chega!I.P parseria ho Homan Art Production realiza Festivál Kultura Rezisténsia Populár (FKRP) 2024 ho tema “Identidade, Rezisténsia, Rezilensia”. Festivál ne’e, realiza durante loron 3 hahu husi (18-20 Dezembru 2024), iha Casa Euroupea no Largo Lesidere-Dili.
Festivál ne’e abertura husi Reprezentante Vise Ministru Asuntu Parlamentar (VMAP), Manuel M. Pereira nu’udar mos Prezidente Konsellu Administrasaun Centro Chega!I.P. Iha diskursu hato’o agradese ba ekipa sira ne’ebé organiza Festivál ne’e tanba organiza serimonia ne’e ho di’ak tanba haree nia veiw ne’e luan. “Ita haree komesa husi bua ho malus iha oin. No ida ne’e ita sente ambiente arte Kultura no promove duni Kultura”.
Nia haktuir, tanba saida mak kada tinan Centro Nacional Chega!I.P halo esforsu maka’as hodi realiza Festivál Kultura Rezisténsia Populár?. “Hau hanoin ninia resposta, tanba Centro Nacional Chega! haree katak Festivál Kultura ida ne’e urjensia ba Timor-Leste ne’ebé toka pilar importante 3 ba ita nia dezenvolvimentu nasaun inklui hametin identidade nasional, kria espasu ba refleksaun istoriku atravez dialogu, no mos hakarak enkoraja rezilensia sosiu Kultural”.
Festivál ida ne’e la’os de’it meius atu komemora nasaun nia luta maibé sai mos instrumentus estratejiku hodi hari futuru ida ne’ebé inkluzivu, justu no sustentavel. Husi prespetiva Centro Chega!I.P, iha kontextu post konflitu, ita hotu hatene Timor-Leste enfrenta hela dezafiu oin-oin, liu-liu nesesidade atu halibur sosiedade ida ne’ebé fragmentadu no oinsa kura kanek pasadu ninian, oinsa atu harii baze ida forte no estavel ba futuru.
Festivál Kultura Rezisténsia Populár ida ne’e, ne’ebé sai ona ajenda anual Centro Chega! nian, sei esforsu fo kontribuisaun liu husi aproximasaun Kultural, restaurativa no edukativa. Festivál ida ne’e, iha potensia atu sai simbolu ba ita nia esperansa no rezilensia. Inspira ita nia sosiedade hodi kontinua hakat ba oin. Nune’e mos fo nafatin óndra ba sira nia luta.
Festivál ida ne’e la’os halo ita paradu ka estagnadu de’it ho ita ninia pasadu, maibé atu motiva ita hodi kontinua buka tuir ita nia dalan ba futuru, hametin identidade nasional, loke espasu ba refleksaun no enkoraza ita nia rezilensia sosiál no Kultural sira.
Festivál ida ne’e, la’os selebrasaun arte no kultural de’it, maibé iha signifikadu klean ba Timor-Leste ninia jornada naruk to’o ohin loron. Ita hotu ne’ebé ohin kalan halibur iha ne’e, la’os atu mai goja ka mai aproveita de’it obra musika, dansa, poezia, teatru, pintura ou obra Ex kultura ne’ebé eziste iha ne’e, ninia furak de’it.
Maibé Festivál ida ne’e hakarak fasilita ita atu refeta kona-ba oinsa kultura bele sai hanesan substansia ka esensia ida husi ita nia luta naruk, tantu iha pasadu no oinsa inspira ita kontinua ba oin. Centro Chega! iha papél sentral hodi asegua katak, Festivál ida ne’e sei sai instrumentu trasformativa hodi kria no motiva Timor-Leste sai nasaun ida unidus liu, rezilente no orgullu ho ita nia patrimonio Kultural.
Ita lebele para de’it iha ne’e, Centro Chega! ho nia parseiru estratejiku sira ba Festivál ida ne’e, sei buka atu akomoda liu-tán potensi kumunidade arte lokál sira husi kada munisipiu sira iha Timor-Leste. Tanba artista lokál sira nia kreatividade mak riku soin boot ne’ebé ita tenke fo espasu ba sira tanba sira mak sei asegura ita nia ahi-oan Kultura hodi lakan beibeik nafatin ba oin.
La’os ida ne’e de’it. Ita hein katak komunidade arte sira iha nivel nasional no internasional bele partisipa liu-tán iha tinan oin mai, iha futuru hodi ajuda promove Festivál ida ne’e ba palku internasional. Ita tenke aprende husi Festivál Kultural sira seluk iha mundu ne’ebé instrumentaliza ba promove dialogu rekonsiliasaun no rezilensia. Exemplu ita rona kona-ba Festivál internasional iha Kolombia, Festivál nasional Arte iha Afrika do Sul, Festivál internasional Edingburg iha Sckotlandia, Japaun no Festival Kultura iha Venice Biennnale Italia ne’ebé hanesan Festivál Arte Kultura ida prestizu iha mundu.
Festivál sira ne’e mak sai hanesan barumetru ida ba arte no kultura global nian tanba exposizaun obra arte jenatu sira, obra arte tektura, obra four colour, obra kultura ninia, musiza, teatru, dansa no filme. Wainhira ita jere ho di’ak no ho matenek ita fiar, Festivál Kultura Rezisténsia Populár ida ne’e, mos iha nia potensia no nia oportunidade boot, la’os sai de’it Festivál Nasional ida, maibé bele sai hanesan plataforma importante ida ba promove dame, kultura no rezistesia liu husi arte pelumenus iha rejiaun ásia.
Diretór Ezekutivu Centro Nacional Chega!I.P, Hugo Maria Fernandes hateten, Festivál ida ne’e realiza ona ba dala-4 hahu iha tinan 2021-2024 ho nia tema mak Festivál Kultura Rezistensia Popular.
Ohin kalan Festivál ne’e realiza ho apoiu ne’ebé mak di’ak husi Homan Art Production. Nune’e, wainhira ita boot sira tama mai hahu husi odamatan tama mai, ita boot sira haree ornamentu sira artistiku ne’ebé mak halo ho di’ak tebes.
“Aprezentasaun ohin kalan nian hahu husi dalan tamai mai iha ne’e hatudu identidade ida ne’ebé mak koko liu husi ita nia refleksaun tomak ba saida mak ita iha hodi ita sai orgullu sai nu’udar ema Timor. Aprezentasaun sira ne’ebé mak lansa ohin kalan ne’e sei to’o ba iha loron rua mai. Hau fiar kontinua afirma ita nia identidade”, dehan Diretór iha diskursu serimonia abertura Festival ne’ebé realiza iha Casa Europea, Dili, (18 Dezembru 2024).
Koodenadór Homan Art Production, Etson Arintes da Costa Caminha esplika, Festivál Kultura Rezisténsia Populár realiza durante loron 3. Festival ne’e prenxe ho atividade oin-oin. Atividade sira mak hanesan, kolaborasaun teatrikal, deklamasaun poezia, konsertu muzika hamutuk ho Lafaek Mutin, Jovie, Inside The Pressure no GALAXY! iha Palku Reflesaun. Palku ba hateke fila-fali ain fatin sira mak lori ita mai iha situasaun ohin loron nian. Iha Palku Espresaun aprezentasaun muzika no seluk tan.
Iha palku refleksaun ne’e atu refleta katak, nu’udar jerasaun foun artista foun ida iha rai ida ne’e hakarak refleta oituan katak oinsa ita uza arte espresa tuir saida mak ita hakarak no lahakarak iha sosiedade. Ita tenke firme atu hatudu saida mak ita bele, ko’alia no kanta maske hetan obstaklu oin-oin, maibé ida ne’e mak ita nia responsabilidade. Nu’udar ema timor ida ita iha responsabilidade atu haree ita nia rai sai di’ak.
“Hau hanoin ne’e pasu di’ak tebtebes ho orgullu boot ba iha CNC ho hanoin klean hahu no hamosu titulu Festivál Kultura Rezisténsia Populár. Hau hanoin ita bele hateke ba oin, sei iha artista barak ka lubuk ida, maibé mos buka hela espasu ho kreatividade oin-oin. Hau fiar katak ho ita nia halibur malu, ho ita nia kolaborasaun bele lori arte kreativu hirak ne’ebé eziste iha Timor atu bele mos espresa sai buat hirak ne’ebé mout hela ka subar hela”, Edson agradese.
Enkuantu, iha abertura atividade Festival ne’e, partisipa husi Reprezentante Ministru Ensinu Superior Siensia no Kultura, Diretór CMSTL, Reprezentante AMRT, Reprezentante Ajensia Nasoes Unidas, Reprezentante Aportil, Asosiasaun Vitima, ASSEPPOL, Komite 12 Novembru no parseiru estratejiku Centro Chega! nian.
(Media CNC)